Αρχική Χάρτης Πλοήγησης Αναζήτηση
 

ΟΜΙΛΙΑ ΝΙΚΟΥ ΣΗΦΟΥΝΑΚΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ, Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
2000-2004»

ΤΕΤΑΡΤΗ 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2006

Κυρίες και κύριοι καθηγητές, συνάδελφοι βουλευτές, κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ πολύ που είστε σήμερα εδώ, σας ευχαριστώ όλους που βρίσκεστε σ’ αυτό τον ιστορικό χώρο, χώρο πολιτικού διαλόγου – όπως έχει καθιερωθεί – ιδανικού όμως βεβαίως για μια δημόσια παρέμβαση. Είναι ξεχωριστή τιμή για μένα η παρουσία των τεσσάρων ομιλητών, σημαντικών προσώπων της δημόσιας ζωής, οι οποίοι έκαναν ήδη την πρώτη κριτική, κριτική προσέγγισης, σε όσα πραγματεύεται αυτό το ένατο ….και διορθώνω εδώ, το Νίκο Αλιβιζάτο, γιατί δεν είναι μόνο ο Καστανιώτης εκδότης, υπάρχουν και άλλοι εκδότες. Αλλά τα πιο πολλά βιβλία τα έχει εκδώσει ο Καστανιώτης.
Ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο που σήμερα παρουσιάζουμε, όχι υπό το άγχος κάποιων απομνημονευμάτων που θέλω να γράψω. Πολιτική δεν είναι μόνο οι παρεμβάσεις αυτού που συνεχίζουμε να αποκαλούμε κεντρική πολιτική σκηνή. Είναι κάτι ακόμα πιο ουσιαστικό. Είναι οι δράσεις σε υποσύνολα που σχετίζονται με τις ειδικές ανάγκες του σύγχρονου πολίτη. Είναι η διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη για ανάταξη στη νησιώτικη Ελλάδα, στη περιφέρεια, για την κατάθεση ενός ίσου, αν όχι, ενός καλύτερου επιπέδου ζωής.
Είναι αποδεδειγμένο ότι δεν υπάρχει άνθρωπος στη χώρα μας, αλλά και στο κόσμο ολόκληρο, που να μην έλκεται από τα νησιά μας, το περιβάλλον τους και την αρχιτεκτονική τους φυσιογνωμία.
Άλλο τόσο όμως είναι αλήθεια, ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην ανησυχεί, κυρίως στα χρόνια που ζούμε για την ολοένα απειλητικότερη καταστροφή της ισορροπίας του φυσικού με το ιστορικά δομημένο περιβάλλον στο Αιγαίο.
Στα θέματα του περιβάλλοντος στην τετραετία που προαναφέρθηκε, προσπάθησα και δημιουργήσαμε ένα πολύ καλά νομοθετικό πλαίσιο, με δεκάδες προεδρικά διατάγματα, που επιβάλουν όρους και περιορισμούς δόμησης, με στόχο την καταπολέμηση της άναρχης δόμησης αλλά και την ψήφιση του νόμου που προαναφέρθηκε του 2301 για την όπως αποκαλέστηκε, απόσυρση των κτιρίων, των κτιρίων κυρίως μετά την δεκαετία του ’60, όπως είπε ο Θεόδωρος Πάγκαλος γιατί τη δεκαετία του ‘60 κτίστηκαν 5όροφα, 6όροφα κυρίως ξενοδοχειακά συγκροτήματα στη Τζια. Ξέρει πόσα απ’ αυτά υπάρχουν, τα οποία είναι τραγικά.
Ναι βεβαίως, συναντήσαμε αντιδράσεις, έντονες, και δεν ήταν των μεγάλων συμφερόντων, που τελικά διαπιστώσαμε όμως ότι το συντεχνιακό της ενδιαφέρον ήταν δυστυχώς διακομματικό. Είχε διακομματικό χαρακτήρα. Είχαμε όμως την συμπαράσταση των ευαίσθητων πολιτών και σήμερα είναι πάρα πολλοί εδώ μέσα και φορέων και οργανώσεων, που αντιστεκόταν στην οικοπεδοποίηση της ελάχιστης αγροτικής γης, υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας.
Είχαμε την συμπαράσταση των απλών πολιτών που διαπιστώνουν ότι στα νησιά πλέον δεν μεταφέρεται μόνο το νερό με τα πλοία τα υδροφόρα, με τεράστιο κόστος, τεράστια δαπάνη για το κράτος, αλλά δυστυχώς, η συντριπτική πλειοψηφία των ειδών διατροφής, των ειδών πρώτης ανάγκης, κάποιων που ήταν αδιανόητο πριν από δυο ή τρεις δεκαετίες, γιατί όλα τα νησιά είχαν αυτάρκεια στα αγαθά, πλήρη αυτάρκεια στα γεωργικά και κτηνοτροφικά, και όπου δεν την είχαν, επειδή υπήρχε αυτό το σύστημα της επικοινωνίας όπως πολύ σωστά είπε ο Θόδωρος Πάγκαλος πριν, αυτοεξυπηρετούντο από το ένα νησί στο άλλο. Αυτό βεβαίως έχει χαθεί οριστικά.
Το άλλο μεγάλο πρόγραμμα του Αιγαίου που υπηρετούσα επίσης ήταν εκείνο, απόρροια της γεωγραφικής του ιδιαιτερότητας, εκείνο της ακτοπλοΐας, της ακτοπλοϊκής συγκοινωνίας, που δεν αφορούσε όμως μόνο τα νησιά της άγονης γραμμής, αλλά τα πιο κοντινά από την Κύθνο και από τη Τζια, κυρίως από την Κύθνο η επικοινωνία με το κέντρο της Αθήνας πολλές φορές είναι πολύ πιο δύσκολη, απ’ ότι είναι από τα απόμακρα νησιά του Αιγαίου.
Εκπονήσαμε λοιπόν την μελέτη αυτή, η οποία κράτησε δυόμισι χρόνια, πήραμε την έγκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ξεκίνησε το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, είναι ο Νίκος ο Χριστοδουλάκης σήμερα εδώ, έγινε η πρώτη διακήρυξη για την ναυπήγηση των 8 σκαφών, χωρίζοντας σε 8 ενότητες το Αιγαίο, με διαφορετικό πλαφόν για καθένα απ’ αυτά τα σκάφη, διαφορετικής χωρητικότητας, αυτοκίνητα, επιβάτες κ.ο.κ. με το σύστημα…………….
Δεν θα κάναμε δηλαδή μια εταιρεία κρατική, όπως δυστυχώς, ο σημερινός Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας και Αιγαίου λένε, γιατί δεν γνωρίζουν καθόλου την μελέτη την οποία τους εξήγησα - είχα και μια συνάντηση δυο, τρεις ώρες μαζί τους, με τους συνεργάτες μου, προκειμένου να τους εξηγήσουμε - δυστυχώς δεν ισχύει η μελέτη που είχε την έγκριση της τότε Επιτρόπου και έτσι αυτή η μελέτη σταμάτησε.
Τα συναρμόδια Υπουργεία, κυρίως το ΥΠΕΘΟ και το Υπουργείο Αιγαίου, αυτή την εξέλιξη ενώ θα μπορούσαν να την έχουν συνεχίσει και να πάρουν και χρήματα, με κάποιες λογικές τις οποίες εγώ δεν τις ασπάζομαι, όπως σας είπα σταμάτησαν. Αν είχε συνεχιστεί, είχε ολοκληρωθεί και δεν είχε σταματήσει, τότε το ακτοπλοϊκό πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε το καλοκαίρι και φοβάμαι ότι θα αντιμετωπίσουμε χειρότερα το επόμενο καλοκαίρι, ίσως δεν θα να το είχαν αντιμετωπίσει.
Δεν θα επεκταθώ στους άλλους επιμέρους τομείς δράσεις, όπως για τον τουρισμό, τον πολιτισμό, αναφέρθηκαν ήδη αρκετά, το βιβλίο, τα περιλαμβάνει μέσα. Κατανοούμε όμως όλοι πράγματι την αναγκαιότητα της σύζευξης του πολιτισμού με τον τουρισμό. Αυτή είναι μια αδήριτη σχέση. Προϋπόθεση για μια με μέτρο ανάπτυξη των νησιών, που δέχονται το 75% του τουρισμού που έρχεται στην Ελλάδα με πτήσεις τσάρτερς.
Δεν θα επεκταθώ επίσης στο έργο και στο προγραμματισμό για τα νέα θεματικά μουσεία, την ανάπλαση των αρχαιολογικών χώρων, το τεράστιο πρόβλημα της ανάπλασης του περιβάλλοντος χώρου, των αρχαιολογικών χώρων. Άμα θα πάτε π.χ. στην Κνωσό δεν είναι πολύ ωραίο το θέαμα για κάθε ξένο που έρχεται. Μπορεί μέσα οι αρχαιολογικοί χώροι, με την ευθύνη βεβαίως της πολιτείας και των αρχαιολόγων να χαίρεσαι να είσαι εκεί, αλλά μέχρι να φθάσεις, κυρίως ο πέριξ χώρος τους παρουσιάζει μια τριτοκοσμική κατάσταση. Βεβαίως δεν είναι πάντοτε αυτό ευθύνη του κεντρικού κράτους εδώ να συνεννοούμαστε, είναι ευθύνη των περιφερειακών αρχών, είτε αυτές είναι Νομαρχίες, είτε είναι οι Δήμαρχοι κ.ο.κ.
Υπάρχει όμως ένα άλλο θέμα που και αυτή η αντιμετώπισή του είναι επιδερμική. Θα απαιτείτο πάρα πολύς χρόνος να αναδείξω την σημασία της διατήρησης της ιστορικής μνήμης. Η ανάπλαση της Γυάρου μέσα από μια ολοκληρωμένη μελέτη, σήμερα είναι αρκετοί συντελεστές εδώ, όπως ο γλύπτης ο Θόδωρος και τόσοι άλλοι, η εκπόνηση έγινε από το πολυτεχνείο, ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης τότε δέχθηκε όλη την Επιτροπή, έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες, είναι ένα δις η δαπάνη ανάπλασης και είναι μια ανάπλαση πράγματι πολύ ωραία, με ένα μικρό λιμένα, ένα μικρό μόλο για να αράζει κάποιο καράβι, αναστηλώνει το κεντρικό κτίριο και γίνεται ένας περιπατικός χώρος από το κεντρικό κτίριο έως το νεκροταφείο, με πρόταση του καθηγητή του Ε.Μ.Π. Θόδωρου Παπαδημητρίου από το κεντρικό κτίριο μέχρι το νεκροταφείο. Προς την πλευρά δεξιά και θα τοποθετηθούν τεμνόμενοι βράχοι και θα γραφούν τα 18.500 ονόματα, εκείνων που πέρασαν από αυτό το κολαστήριο.
Δυστυχώς και αυτό το έργο έχει σταματήσει. Μιλάμε για μια νησιωτική χώρα και χρειάζεται νησιώτικη πολιτική. Οι προσπάθειές μας όμως όσο και αν απαιτούσαν προσήλωση, τουλάχιστον οι προσπάθειες οι δικές μου, δεν ήταν δυνατόν, για 16 χρόνια συνυπήρξα και με πολλούς από τους συναδέλφους εδώ στη Ελληνική Βουλή, δεν μπορούσαν να με αποξενώσουν από τις τελικές πολιτικές εξελίξεις.
Στην κεντρική πολιτική σκηνή τοποθετήθηκα με πολύ καθαρότητα στο θέμα που αφορά τις σχέσεις κράτους – εκκλησίας. Το ’98 πολύ πριν το 2000, ως μέλος της Επιτροπής Αναθεώρησης, συνέταξα και κατέθεσα μαζί με 53 συναδέλφους, που συνυπέγραψαν, την πρόταση για την απεμπλοκή των λειτουργιών της εκκλησίας από το κράτος.
Όπως π.χ. την καθιέρωση του πολιτικού όρκου ή καλύτερα την διαβεβαίωση κατά την εγκαθίδρυση των πολιτειακών παραγόντων. Τότε βεβαίως από τον μόλις εκλεγέντα Αρχιεπίσκοπο εισπράξαμε τον πρώτο έπαινο μας αποκάλεσε «γραικύλους». Η κρίση των ταυτοτήτων ήρθε δυο χρόνια μετά απ’ αυτό το περιστατικό. Εγώ αντιστάθηκα, όπως και πολλοί άλλοι συνάδελφοι σ’ αυτό το θεοκρατικό προνουτσιαμέντο μέτρο όπως το αποκαλώ, όχι μόνο για την ηγεσία της εκκλησίας, μέσω αυτού κυρίως επιθυμούσε ένα πολιτικό ρόλο. Αποφύγαμε τότε τον βιασμό και δεν επικράτησε ο αναχρονισμός, χάρη στην αντίσταση κυρίως του κόσμου της αριστεράς.
Σήμερα που «δόξασι ο Θεός» άλλαξε η κατάσταση εκείνες οι μέρες και οι μνήμες της έντασης είναι παρελθόν. Σήμερα όμως βρισκόμαστε μπροστά στην νέα αναθεώρηση. Αυτή τη φορά με την νέα αναθεώρηση, με την νέα αναθεωρητική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, ο πολιτικός κόσμος πρέπει να προχωρήσει ένα βήμα μπροστά, να θωρακιστεί το λαϊκό κράτος. Δεν μπορεί να υστερούμε έναντι της Τουρκίας παραδείγματος χάρη.
Λυπάμαι που δεν είμαι σ’ αυτή τη Βουλή, αν και ο λαός με έστειλε για όγδοη φορά με προτάσσοντάς με. Εγώ θα αποστείλω σε όλους τους βουλευτές τις πρωτοποριακές για την εποχή τους τοποθετήσεις, στην γαλλική και στην ιταλική Εθνοσυνέλευση, δυο μεγάλων πολιτικών ανδρών που υπερασπίστηκαν και καθιέρωσαν θεσμικά, αυτό τον διαχωρισμό τον ξεχωρισμό των λειτουργιών, αυτό που αποκαλούμε «λαϊκό κράτος», στην Γαλλία και στην Ιταλία και αναφέρομαι στον Καβούρ στα 1861 και στον Α. Μπριαντ το 1905.
Αυτό που εκείνοι οι φωτισμένοι πολιτικοί έκαναν πράξη πριν από εκατό και εκατόν πενήντα χρόνια, επιτέλους το κάναμε εμείς το 2006. Θα είναι προς όφελος όλων και θα απαλλάξει το κράτος και κυρίως την εκκλησία οριστικά από τα οθωνικά δεσμά. Και η γνωστή ρήση του Καβούρ «ελεύθερη εκκλησία σε ελεύθερο κράτος» είναι σωστή και επίκαιρη. Η περί δημοψηφίσματος όμως πρόταση που εκπορεύεται από συγκεκριμένα κέντρα, είναι παρελκυστική. Η απόφαση του διαχωρισμού είναι πολιτική πράξη. Η πολιτεία υποχρεούται να αναλάβει το σύνολο των πολιτικών της υποχρεώσεων, που αναρμοδίως μέρος του διαχειρίζεται η εκκλησία. Εδώ και μόνο εδώ και πουθενά αλλού στην Ευρώπη, πουθενά, ούτε στην Γαλλία, ούτε στην Ιταλία και όπου υπήρξε ο διαχωρισμός δεν έγινε δημοψήφισμα.
Η αποδοχή μιας τέτοιας πρότασης, σημαίνει αναγνώριση σε αναρμόδιο φορέα πολιτικής ευθύνης. Μετά τις προχθεσινές δηλώσεις του κ. Χριστόδουλου που αναφέρθηκαν και πριν, ότι αποδέχεται το βελούδινο διαζύγιο, είναι μια ευπρόσδεκτη πρόταση , απλώς πρέπει να πούμε με ποια πολιτική ευθύνη ευθυγραμμίζεται. Και αν πλέον εκπροσωπεί κάποιο χώρο, αν εκπροσωπεί το συντηρητικό χώρο και στο όνομά του προτείνει. Το 2006 η ηγεσία της εκκλησίας αποφάσισε κινητοποιήσεις, με την συλλογή υπογραφών. Δυστυχώς τότε η αντιπολίτευση την ακολούθησε. Το 2006 η Νέα Δημοκρατία αποφάσισε αναθεώρηση του συντάγματος, αλλά έσπευσε να διευκρινίσει ότι δεν συμπεριλαμβάνει τις σχέσεις εκκλησίας – κράτους.
Με τις προχθεσινές όμως ανακοινώσεις του κ. Χριστόδουλου ότι δέχεται το βελούδινο διαζύγιο και είπε π.χ. για την κατάργηση του όρκου, εδώ μπαίνει ένα θέμα, η κατάργηση του όρκου απαιτεί αναθεώρηση δυο διατάξεων τουλάχιστον, γιατί είναι σαφέστατος ο ορισμός μέσα στο Σύνταγμα. Άρα εφόσον το θέλει ο Αρχιεπίσκοπος νομίζω ότι η Νέα Δημοκρατία δεν θα πρέπει να το αρνηθεί. Μάλλον καθοδηγεί προς αυτή τη κατεύθυνση τη Νέα Δημοκρατία. Και υποθέτω βεβαίως ότι την πολιτική ατζέντα της Νέας Δημοκρατίας δε δέχθηκε να την προσδιορίζει κάποιος άλλος.
Κλείνοντας θέλω πραγματικά να σας ευχαριστήσω που σήμερα είστε εδώ και να ευχαριστήσω βεβαίως και όλους όσους προλόγισαν αυτό το βιβλίο. Και θα αρχίσω από τον Γιάννη Βαρβιτσιώτη. Συνυπήρξαμε 16 χρόνια στην Ελληνική Βουλή, συνυπήρξαμε μέλη της προηγούμενης Επιτροπής Αναθεώρησης, εγώ ως αναπληρωματικό μέλος, ουσιαστικά συμμετείχα εγώ πολύ περισσότερο το ’98 – ‘99. Συμπορευτήκαμε στο θέμα του ασυμβίβαστου, δεν συμπορευτήκαμε στο θέμα του διαχωρισμού εκκλησίας – κράτους.
Πριν λίγο καιρό διάβασα τις θέσεις του στον τύπο, και πρέπει να σας πω ότι με χαροποίησαν. Γιατί δείχνουν ότι πιάνει τα μηνύματα των καιρών και είχε μια πραγματικά ξεκάθαρη θέση πάνω σ’ αυτό. Εγώ θέλω να πιστεύω ότι η Νέα Δημοκρατία θα βοηθήσει. Τον εκτιμώ βαθύτατα και εδώ και ενάμιση χρόνο που είμαστε μαζί στην Ευρωβουλή, γιατί δεν γνώρισα μόνο καλύτερα έναν ωραίο άνθρωπο, αλλά πραγματικά και έναν έμπειρο πολιτικό.
Να ευχαριστήσω τον Αλέκο Αλαβάνο, συνυπήρξαμε αποδέκτες των ιερών ας το πούμε ύβρεων, γιατί δεχθήκαμε την λαϊκότητα του κράτους από κοινού. Με συγκίνησε όμως και αναφέρθηκε σ’ αυτό, όταν στην ιδιαίτερη πατρίδα του στις Κυκλάδες, υπερασπίστηκε και έντονα όπως ξέρω, τις προσπάθειες τις δικές μου για το περιβάλλον. Μίλησε ο ίδιος πριν για τα μικρά συμφέροντα που αντέδρασαν, όταν πάρθηκε η απόφαση να βάλουμε ως ΥΠ.ΑΙ. φρένο και ο πολιτικός χώρος που είμαι, δε συμπορεύτηκε σ’ αυτό το θέμα.
Και πρέπει να πω εδώ για την βοήθεια την μεγάλη από το Συμβούλιο της Επικρατείας που είχαμε και είναι εδώ σήμερα αρκετοί εισηγητές, θα τονίσω όμως ότι πολλές απ’ αυτές τις αρμοδιότητες, τις έδωσε ο Κώστας Σημίτης στο Υπουργείο Αιγαίου και σε μένα και σε δύσκολες στιγμές. Αργότερα στο Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ με τους διαδόχους του Κώστα Λαλιώτη, είχαμε σκληρή αντιπαράθεση, στο τι σημαίνει προστασία. Γιατί δεν είναι δυνατό ένα ΥΠΕΧΩΔΕ από το 1974 μέχρι το 2000 να μην έχει εκδώσει ένα προεδρικό διάταγμα για την Αντίπαρο, και το 2000 έως το 2004 αυτό που ακούσατε πριν.
Με τον Νίκο Αλιβιζάτο, γνωριστήκαμε κάτω από δικαστικές συνθήκες πριν. Υπήρξε αντίδικος δικηγόρος στο εκλογοδικείο, το 1989 – 1990 Το 2000 όμως που ξέσπασε ο «ιερός πόλεμος» μου έστειλε μια θερμή επιστολή, για τις θέσεις μου και τις τοποθετήσεις μου. Ταυτίζομαι πλήρως βεβαίως, με τις τελευταίες θέσεις της Επιτροπής στην οποία συμμετέχει.
Άφησα τελευταίο τον Θόδωρο τον Πάγκαλο. Θα μπορούσα να μιλάω βεβαίως πάρα πολύ ώρα γι’ αυτόν. Πρέπει να τονίσω όμως κάτι που δεν είναι γνωστό, ότι εάν συλλέχτηκαν οι υπογραφές το 1998 των 53 βουλευτών για τον διαχωρισμό εκκλησίας – κράτους, για την κατάργηση του όρκου και τόσα και τόσα άλλα, οφείλεται στον Θόδωρο Πάγκαλο. Αυτό δεν το ξέρει ο Κώστας Σημίτης, δεν το ξέρει ο Πρόεδρος και ξέρετε γιατί;
Στη Βουλή όταν συγκεντρωνόμαστε οι βουλευτές και έχουμε ένα σημαντικό θέμα, συλλέγουμε υπογραφές. Εγώ είχα φτιάξει τα κείμενα όλα, αν και δεν είμαι νομικός και προσπάθησα τρεις φορές να συλλέξω υπογραφές γι’ αυτό το θέμα, αλλά δεν τα κατάφερα, σταματούσε στην δική μου υπογραφή. Σε μια προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή, έτυχε να κάθεται ο Θόδωρος Πάγκαλος δεξιά μου στο διάδρομο, και υπέγραψε αμέσως. Ήταν Υπουργός Εξωτερικών, ήταν ισχυρό πρόσωπο εκείνη την εποχή, όχι ότι δεν είναι τώρα, εννοώ όμως εκείνη την εποχή. Αμέσως υπέγραψαν και οι άλλοι.
Αυτή υπήρξε η πρώτη πρωτοβουλία στην Ελληνική Βουλή για να υπάρξει επιτέλους μια πολιτισμένη συμπεριφορά μεταξύ ενός θεσμού που είναι ο θεσμός της εκκλησίας, που είναι αυτό το ιερό των ανθρώπων να πιστεύουν κάπου, είναι ιερό και πρέπει να το σέβονται και αυτοί που δεν το πιστεύουν.
Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι, επειδή έχει άποψη ο Θόδωρος Πάγκαλος και επειδή ορίστηκε εισηγητής από το κόμμα μου, πιστεύω ότι γνωρίζει ήδη τη προσπάθεια του Α. Μπριαντ. Θα του στείλω ούτως ή άλλως τους λόγους του, βεβαίως ίσως τους γνωρίζει γιατί γνωρίζει πολύ καλά την πολιτική ζωή της Γαλλίας και την ιστορία της, αυτή την ιστορική τοποθέτηση του 1905 στη Γαλλική Βουλή και πώς επέβαλαν έναντι μιας σκληρής συντηρητικής παράταξης αυτό τον διαχωρισμό.
Και επέβαλαν το διαχωρισμό πώς; Αρνούμενοι τα πάντα. Αρνούμενοι τα πάντα τότε στην σκληρή καθολική εκκλησία. Αισιοδοξώ λοιπόν και πιστεύω ότι είναι χρέος του κόμματός μας, είναι στην δική του ευθύνη εφόσον κρίνει ότι οι συνθήκες είναι έτσι, είναι όμως τώρα καλές, υπάρχει αυτή τη φορά και μια συμπαράσταση νομίζω πολύ μεγάλη από τον κόσμο και πιστεύω ότι αυτή τη φορά όλα θα πάνε καλά, θα είναι ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι της Αναθεώρησης, όπως τουλάχιστον έχει εξαγγελθεί.
Αγαπητές φίλες και φίλοι, σας ευχαριστώ πολύ για άλλη μια φορά.