|
| " " |
|
|
| |
Κυρίες και κύριοι,
Η σημερινή εκδήλωση αποτελεί μια εξαιρετική πρωτοβουλία αλλά και ευκαιρία για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση όλων μας για τα μείζονα θέματα που βιώνουν τα νησιά μας.
Η ενασχόληση της επιστημονικής κοινότητας με τον νησιωτικό χώρο είναι σχετικά πρόσφατη και σε συνδυασμό με την αναγνώριση από την Ευρωπαϊκή Ένωση των ιδιαιτεροτήτων που έχουν οι νησιωτικές περιοχές δημιουργούν την δυνατότητα και την ευκαιρία να προωθηθούν αποτελεσματικότερες πολιτικές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούνται από τις ιδιαίτερες συνθήκες του γεωγραφικού χώρου.
Τα νησιά κατατάσσονται στις μειονεκτικές περιοχές που απαιτούν την υιοθέτηση εξειδικευμένων μέτρων και τα καθιστούν προνομιακό χώρο για την εφαρμογή των αρχών της αειφορίας.
Όλοι όσοι βιώνουμε την πραγματικότητα των νησιών μας, αναγνωρίζουμε ότι το ζήτημα της νησιωτικότητας είναι πολυσύνθετο. Τα γεωγραφικά και φυσικά χαρακτηριστικά τα οποία σήμερα θεωρούνται μειονεκτικοί παράγοντες που αναστέλλουν την ανάπτυξη, ήταν εκείνα που στο πολύ πρόσφατο παρελθόν αναδείκνυαν τα νησιά σε κέντρα πολιτισμού και οικονομικής ευημερίας.
Η δημοσίευση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Πράσινης Βίβλου με τίτλο "Προς μία μελλοντική Θαλάσσια Πολιτική για την Ένωση: ένα Ευρωπαϊκό όραμα για τους ωκεανούς και τις θάλασσες'' σηματοδοτεί μία νέα περίοδο στη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις νησιωτικές περιοχές.
Εκτιμάται ότι το ήμισυ περίπου του πληθυσμού της Ευρώπης ζει κατά μήκος ή κοντά στις ακτές και η ανάπτυξη αυτή συνοδεύεται συχνά από πιέσεις στο χώρο και το περιβάλλον. Έχει διαπιστωθεί ότι απαιτούνται βελτιώσεις αλλά και αλλαγές στις πολιτικές προτεραιότητες για τα μικρά νησιά και της παροχής υπηρεσιών κοινής ωφελείας όπως μεταφορές, υγεία, εκπαίδευση, υδροδότηση, τηλεπικοινωνίες, αποχέτευση και επεξεργασία αποβλήτων, διατήρηση της γεωργικής κτηνοτροφικής απασχόλησης.
Ταυτόχρονα για τον παραθαλάσσιο τουρισμό, ο στόχος δεν είναι μόνο να παραμείνει η Ευρώπη ο πρώτος παγκόσμιος τουριστικός προορισμός, αλλά να υπάρξει ένας ποιοτικός εναλλακτικός τουρισμός στις παραθαλάσσιες περιοχές ο οποίος θα συμβάλει μεταξύ άλλων στην παράταση – διεύρυνση της τουριστικής περιόδου.
Η Πράσινη Βίβλος αναγνωρίζει ότι ο βιώσιμος τουρισμός έχει ως στόχο την διαφοροποίηση των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών με στόχο τη μείωση της συμφόρησης στις νησιωτικές περιοχές Α΄ τουριστικής ταχύτητας και στις παραλίες.
Κατά τη θητεία μου στο Υπουργείο Αιγαίου, την τετραετία 2000-2004, μια από τις βασικές προτεραιότητες μας υπήρξε η εκπόνηση πολιτικών για την αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος της καταστροφής του φυσικού και του εξαίσιου αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος, εξ αιτίας κυρίως της άναρχης και χωρίς κανόνες νέας δόμησης, αποτέλεσμα της ραγδαίας τουριστικής «ανάπτυξης» των νησιών. Στα τέσσερα χρόνια ολοκληρώθηκε ένα μεγάλο θεσμικό έργο με την έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων, που προσδιόρισαν όρους για την εκτός σχεδίου δόμηση σε 27 νησιά μικρού και μεσαίου μεγέθους ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Εκδόθηκαν επίσης ειδικά Π.Δ. με τα οποία θεσπίσθηκαν όροι και περιορισμοί δόμησης για την προστασία εβδομήντα αξιόλογων αρχιτεκτονικά οικισμών. Ξεχωριστή μέριμνα υπήρξε για 179 Νησίδες και βραχονησίδες στις οποίες απαγορεύθηκε κάθε οικοδομική δραστηριότητα. Επιστέγασμα υπήρξε η ψήφιση του νόμου για την «απόσυρση κτιρίων» [Ν. 3201/2003, ΦΕΚ 282 Α’] όπου επιβάλλει την αποκατάσταση των μεγάλων αισθητικών αλλοιώσεων που συντελέστηκαν από ανάρμοστες για το νησιωτικό τοπίο κατασκευές, κυρίως από το 1960 και μετά.
Βασικός μας στόχος υπήρξε η προστασία της μικροκλίμακας του νησιωτικού χώρου και προς τούτο δρομολογήθηκε η εκπόνηση ειδικών χωροταξικών μελετών για κάθε ενότητα του Αιγαίου.
Η μεγάλη μάχη για την σύγκλιση των οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων των Ελληνικών νησιών με τις ανεπτυγμένες περιφέρειες της Ευρώπης δεν έχει τελειώσει. Για την αντιμετώπιση της απομόνωσης και της ερήμωσης χρειάζονται συγκεκριμένες και εξειδικευμένες πολιτικές και προς τούτο πρέπει να αξιοποιήσουμε σύγχρονες προκλήσεις όπως: Την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για να έχει προοπτική η έννοια της αειφορίας.
Η στρατηγική της βιώσιμης ανάπτυξης που επιπρόσθετα υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση στο Gotenborg, είναι ένα βήμα προκειμένου στις επόμενες δεκαετίες να μην υποθηκευθεί η περιβαλλοντική ισορροπία και να μη διακινδυνευτεί η προοπτική των μελλοντικών γενιών να ζήσουν στον τόπο τους και να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες.
Ο νησιωτικός χώρος κατά κοινή παραδοχή κατατάσσεται στις μειονεκτικές περιοχές με υψηλό κόστος ζωής, για την διαβίωση και την επιχειρηματική δράση αλλά και για τις αναπτυξιακές παρεμβάσεις του κράτους και τις δημόσιες επενδύσεις.
Άμεση προτεραιότητα πρέπει να είναι η υιοθέτηση εξειδικευμένων μέτρων και ο σχεδιασμός ειδικών πολιτικών, απόρροια ενός αειφόρου χωροταξικού σχεδιασμού, όπου θα προσδιορίζεται η αντιστροφή της διογκούμενης οικιστικής «ανάπτυξης», όπως στην παραθεριστική κατοικία, στην πολιτική γης – στην προστασία της παράκτιας και γεωργικής γης. Επιπλέον, η δημιουργία κινήτρων για τη διατήρηση του πρωτογενή τομέα που τείνει να εγκαταλειφθεί στο βωμό της μονοδιάστατης εποχικής τουριστικής ανάπτυξης. Να προσδιορίσουμε τη φέρουσα ικανότητα κάθε νησιωτικής ενότητας στον τουρισμό, στην οικοδομική δράση, στη βιοτεχνική ενασχόληση.
Η χάραξη και εφαρμογή ειδικών πολιτικών είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να αναστραφούν οι συσσωρευμένες αρνητικές συνέπειες μιας άναρχης επέμβασης που κυριαρχεί περίπου δύο δεκαετίες και τείνει να αναιρέσει το μοναδικό πλεονέκτημα της χώρας που είναι το περιβάλλον των νησιών και ο πολιτιστικός πλούτος τους.
Να συμβάλουμε για να μην μετατραπεί το πλεονέκτημα σε μειονέκτημα.
Για τα νησιά το ιστορικά αρμονικά δομημένο περιβάλλον, η μικρή κλίμακα, οι ήπιοι ρυθμοί ζωής, τα ήθη, τα έθιμα, οι παραδόσεις, η πολιτισμική παρακαταθήκη τους, μπορούν να γίνουν σεβαστά χωρίς να ανατραπεί η αειφόρος προοπτικής τους. Η χωρίς κανόνες και προτεραιότητες ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας δεν μπορεί ισοπεδωτικά ν’ απαξιώνει τον πρωτογενή τομέα. Οι δύο αυτοί στόχοι μπορούν να συνυπάρξουν στο διηνεκές.
Είναι σημαντικό ότι οι χρηματοδοτήσεις από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία έχουν συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία υποδομών στα νησιά και σαφώς οδήγησαν στην αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Δυστυχώς όμως δεν προτάξαμε ταυτόχρονα πολιτικές για την προστασία της ποιότητας ζωής των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών.
Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι ''πώς μπορεί να διατηρηθεί η ποιότητα ζωής στις παραθαλάσσιες περιοχές της Ευρώπης, με παράλληλη ανάπτυξη βιώσιμου εισοδήματος και θέσεων εργασίας ;''.
Η απάντηση είναι απλή, βασικός άξονας της πολιτικής μας πρέπει να είναι η εφαρμογή οριζόντιων δράσεων στους τομείς των μεταφορών, επικοινωνιών, υπηρεσιών, τεχνολογίας, διοίκησης, υγείας και επιχειρηματικότητας.
Η εφαρμογή ενιαίας πολιτικής για την αντιμετώπιση κρίσιμων θεμάτων κοινών για κάθε νησί, όπως η διαχείριση του περιβαλλοντικού τρίπτυχου νερό – απορρίμματα- λύματα, η προστασία της ιστορικοπολιτισμικής κληρονομιάς και η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ως σημαντική ενεργειακή πρόταση για την αυτονομία των νησιών.
Κάθε νησί δεν αποτελεί μόνο μέρος ενός οργανικού συνόλου αλλά διαθέτει ταυτόχρονα την δική του ιδιαίτερη ταυτότητα που διαφοροποιείται ως προς το μέγεθος, τους φυσικούς πόρους, την διάρθρωση της οικονομίας, την δομή απασχόλησης, το επίπεδο και τους ρυθμούς ανάπτυξης, ακόμα και στην νοοτροπία της τοπικής κοινωνίας.
Απαιτείται ενίσχυση του ρόλου των τοπικών αρχών για μια αποτελεσματική νησιωτική διασύνδεση και συνεργασία που προϋποθέτει εξειδικευμένη στελέχωση και αναδιάταξη των κεντρικών και αυτοδιοικητικών δομών. Απαιτείται η ενδυνάμωση της περιφερειακής συνεργασίας και να δοθεί έμφαση σε κρίσιμους τομείς για τον νησιωτικό χώρο, με στόχο την :
• Άρση των αρνητικών συνεπειών της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας, βελτίωση της διασυνδεσιμότητας των νησιών μεταξύ τους και με τους κεντρικούς πόλους της χώρας
• Ορθολογική και αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων
• Προστασία και ανάδειξη της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και του πολιτιστικού αποθέματος του κάθε νησιού , ώστε να αποτελεί το κεντρικό σημείο της ολοκληρωμένης προσέγγισης του με έμφαση στις ιδιαιτερότητες του καθενός
• Ισόρροπη διάχυση του τουριστικού ρεύματος και εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος με νέες μορφές, ανάπτυξη των συμπληρωματικών δραστηριοτήτων στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα
• Ο σχεδιασμός των δραστηριοτήτων κατά παραγωγική και αναπτυξιακή ενότητα των έργων υποδομής που θα πρέπει να σέβονται την φέρουσα ικανότητα των φυσικών οικοσυστημάτων και πόρων των νησιών και ιδιαίτερα την μικροκλίμακα του τοπίου τους
• Ορθολογική αξιοποίηση και ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη μεθόδων εμπλουτισμού του εδάφους
• Αειφόρος ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης με προσδιορισμό της οροφής της φέρουσας ικανότητα της, με ταυτόχρονη μέριμνα για την διατήρηση ανέπαφης της ζώνης εξωαστικού χώρου , ανάδειξη και οικολογική διαχείριση των τοπίων, των φυσικών σχηματισμών, των οικοσυστημάτων καθώς και των πολιτιστικών στοιχείων.
Βεβαίως για όλα αυτά υπάρχει ή υπήρχε ειδική μέριμνα στο «άτυχο» Ευρωσύνταγμα που επιβεβαιώνει ή επιβεβαίωνε τη βούληση της ΕΕ να αναλάβει δράσεις για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων των νησιωτικών συμπλεγμάτων της Ένωσης. Οι δράσεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο της περιφερειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει ως βασικό στόχο την οικονομική, κοινωνική και τώρα πλέον και εδαφική συνοχή της ΕΕ, με χρηματοδοτήσεις και ενισχύσεις μέσα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία, το Ταμείο Συνοχής και τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες (Interreg, LEADER, PESCA, URBAΝ, ΟΠΑΑΧ) κλπ). Στο πλαίσιο αυτό και στηριζόμενοι στην μέχρι σήμερα εμπειρία μας θα πρέπει επίσης να επιδιώξουμε το σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση ειδικών μέτρων για τις νησιωτικές περιοχές που θα ολοκληρώνουν τις δράσεις για ήπια και αειφόρο ανάπτυξη.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Η ραγδαία οικιστική ανάπτυξη των νησιών με μοχλό την τουριστική ζήτηση και με μία πολιτεία που απλώς παρατηρεί την αλλοίωση, οδηγεί το περιβάλλον των νησιών σε υποβάθμιση από τις μη αναστρέψιμες δράσεις.
Τα νησιά αποτελούν πλέον προορισμό του 80% και άνω του τουριστικού ρεύματος της χώρας. Στόχος μας πρέπει να είναι η χώρα μας να γίνει ποιοτικός προορισμός και όχι ποσοτικός. Έτσι την τελευταία δεκαετία ενώ καταγράφονται μεγάλοι ρυθμοί αφίξεων, διαπιστώνεται ταυτόχρονη μείωση των συναλλαγματικών εισροών.
Η ποιότητα στην προσφορά υπηρεσιών, η αναβάθμιση και ο σεβασμός του τοπίου από την καταστροφική υπερδόμηση, η αναχαίτιση της εισέτι αστικοποίησης της υπαίθρου, πρέπει να είναι οι κύριοι στόχοι μας στο εξής.
Ολοκληρώνοντας θέλω να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση και να σας συγχαρώ για την πρωτοβουλία σας.
| |
|
|
 |
 |
|
|
|
