| , |
|
|
| |
| Η άφιξη τα τελευταία χρόνια μεγάλου αριθμού μεταναστών στην Ελλάδα και η επακόλουθη ανάγκη εύρεσης του σωστού τρόπου για την ένταξη των παιδιών τους στη σχολική εκπαίδευση είχε ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση μιας νέας προσέγγισης στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Ο στόχος είναι αφενός η ευκολότερη προσαρμογή των παιδιών στις απαιτήσεις του ελληνικού σχολείου μέσω της εντατικής εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και αφετέρου η διατήρηση της επαφής με τη γλώσσα και τον πολιτισμό της χώρας καταγωγής τους.
Είναι πλέον κοινά παραδεκτό στην Ευρώπη ότι η κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών στη χώρα υποδοχής δεν μπορεί να έχει ως τίμημα την απώλεια της πολιτισμικής και γλωσσικής τους ιδιαιτερότητας. Στόχος της σύγχρονης μεταναστευτικής πολιτικής είναι η εποικοδομητική συμβίωση μέσα σε μία πολυπολιτισμική κοινωνία, η οποία συνεπάγεται όχι μόνο αποδοχή και σεβασμό του άλλου αλλά και αναγνώριση της πολιτισμικής του ταυτότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η υπέρβαση του μονοπολιτισμικού κοινωνικού μοντέλου πρέπει επίσης να αντικατοπτρίζεται στο εκπαιδευτικό σύστημα μέσω της ανάπτυξης της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.
Στην Ελλάδα, η διαπολιτισμική εκπαίδευση απέκτησε το αναγκαίο πλαίσιο λειτουργίας της πριν από δέκα χρόνια (Νόμος 2413/1996). Ωστόσο η λειτουργία ειδικών σχολείων, τάξεων υποδοχής και ''φροντιστηριακών τμημάτων'' ξεκινά ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 με την παλιννόστηση Ελλήνων μεταναστών από τις χώρες της Ευρώπης, τον Καναδά, την Αμερική και την Αυστραλία. Σήμερα λειτουργούν στη ·χώρα μας 27 σχολεία διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στα οποία εφαρμόζονται τα προγράμματα των αντιστοίχων δημοσίων σχολείων, προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ή μορφωτικές ανάγκες των μαθητών τους.
Ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου της εκπαίδευσης στην Ελλάδα σε πλαίσια πολυγλωσσικά και πολυπολιτισμικά αποτελεί την προφανή λύση, ήδη δοκιμασμένη από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες παραδοσιακής υποδοχής μεταναστών. Οι χώρες αυτές έχουν εισάγει στη σχολική δημόσια παιδεία μέτρα για την σωστή και γρήγορη ενσωμάτωση των παιδιών των μεταναστών, προβλέποντας την ενίσχυση της διδασκαλίας της γλώσσας της χώρας υποδοχής και δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα διδασκαλίας της μητρικής τους γλώσσας και του πολιτισμού τους. Αυτό γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες στο πλαίσιο διμερών συμφωνιών μεταξύ του κράτους υποδοχής και του κράτους προέλευσης του μετανάστη προβλέποντας επίσης τον τρόπο χρηματοδότησης. Η πρακτική των διμερών συμφωνιών εφαρμόζεται κυρίως από χώρες στις οποίες ζουν παραδοσιακά πολυπληθείς κοινότητες μεταναστών, όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, η Γερμανία και το Λουξεμβούργο.
Αν και κάθε χώρα ακολουθεί τη δική της πολιτική όσον αφορά την οργάνωση της εκπαίδευσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει κάποιους ελάχιστους κανόνες όσον αφορά την πρόσβαση σε αυτή των παιδιών των μεταναστών. Ήδη το 1977 με κοινοτική οδηγία που υιοθετήθηκε στο πλαίσιο της ελεύθερης διακίνησης των εργαζομένων τίθεται ως στόχος η διευκόλυνση της πρόσβασης των μεταναστών στη δωρεάν εκπαίδευση προβλέποντας παράλληλα τα κατάλληλα μέτρα για την προώθηση της μητρικής γλώσσας και του πολιτισμού της χώρας καταγωγής τους, ούτως ώστε να διευκολυνθεί η ενδεχόμενη επανένταξή τους σε αυτή.
Η οδηγία αυτή αφορά ωστόσο μόνο τα παιδιά μεταναστών από κράτη μέλη της Ένωσης. Αντίθετα, δύο πρόσφατες οδηγίες του 2003, οι οποίες υιοθετήθηκαν στο πλαίσιο της μεταναστευτικής πολιτικής, επεκτείνουν το δικαίωμα πρόσβασης στην παιδεία στους υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στην επικράτεια ενός κράτους μέλους καθώς και στους αιτούντες άσυλο, χωρίς όμως εγγυήσεις για τη διδασκαλία της μητρικής τους γλώσσας.
Ωστόσο, οι δύο αυτές οδηγίες δεν κατοχυρώνουν εξίσου την πρόσβαση στην εκπαίδευση των παιδιών των μεταναστών που δεν έχει ρυθμιστεί η νόμιμη παραμονή τους. Παρόλα αυτά οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες επιτρέπουν την εγγραφή των παιδιών αυτών στα δημόσια σχολεία. Η χώρα μας αναγνωρίζει μάλιστα ρητά (Νόμος 2910 του 2001) την υποχρέωση των δημόσιων σχολείων να εγγράφουν τα παιδιά των μεταναστών ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς διαμονής της οικογένειας τους, καθώς το αντίθετο θα αποτελούσε παραβίαση ενός από τα βασικότερα δικαιώματα του παιδιού.
Τα βήματα αυτά φανερώνουν μία ειλικρινή βούληση της χώρας μας για ενσωμάτωση των μεταναστών.
Τα επιμέρους προβλήματα για την καλύτερη λειτουργία της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης παραμένουν, χρέος μας είναι να τηρούν δύο βασικά αξιώματα: ισότητα πολιτισμών και ισότητα ευκαιριών.
*Ο Νίκος Σηφουνάκης είναι ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου | |
