Κάθε οικοδομικός κανονισμός εκφράζει την εποχή του. Οι πρακτικές της δόμησης, δηλαδή οι τρόποι με τους οποίους κατασκευάζεται ένα κτίριο ως προς τη μορφή, τον όγκο και τη λειτουργικότητά του, διαμορφώνονται και, ταυτόχρονα, αντανακλούν τις συνθήκες διαβίωσης στα αστικά σύνολα και τη μετεξέλιξή τους στην πορεία του χρόνου. Το δομημένο περιβάλλον στη σύγχρονη Ελλάδα ορίσθηκε, σε μεγάλο βαθμό, από τα χαρακτηριστικά των Γενικών Οικοδομικών Κανονισμών, υπογράμμισε ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ, Νίκος Σηφουνάκης , παρουσιάζοντας το Νομοσχέδιο για τον νέο ΓΟΚ  σε συνέντευξη τύπου  σήμερα (Τετάρτη 29 Φεβρουαρίου 2012).

Σημείωσε πως «εάν ανατρέξει κανείς στις διατάξεις των οικοδομικών κανονισμών του '55 του '73 και του '85 θα διακρίνει την προσπάθεια προσδιορισμού του τρόπου δόμησης στην μικρή ατομική ιδιοκτησία, στα μικρά οικόπεδα, χωρίς να δημιουργείται ένα πλαίσιο διαχείρισης επιπέδου μεγαλύτερης κλίμακας». Πρόσθεσε ότι  «ενώ σε ευρωπαϊκές πόλεις συναντάμε το αποτέλεσμα ενιαίας μορφολόγησης ολόκληρου του οικοδομικού τετραγώνου, ή πολλών οικοδομικών τετραγώνων, με όλα τα πολλαπλά θετικά στοιχεία του σχεδιασμού αυτού προς όφελος των χρηστών, οι ελληνικές πόλεις παρουσιάζουν την οξύμωρη αντίθεση, από τη μια του κατακερματισμού και της μικρής ιδιοκτησίας, όπου καμιά οικοδομή δεν είναι στην πραγματικότητα ίδια με την άλλη, και από την άλλη μιας χαοτικής γενικής εικόνας όπου όλα μοιάζουν και είναι σχεδόν ίδια και όμοια μεταξύ τους, σαν μια άμορφη τελικά μάζα».

Όπως είπε «ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός λειτουργεί συμπληρωματικά με το νέο νόμο Ν. 4030/ 2011 περί Νέου τρόπου έκδοσης αδειών δόμησης και Ελέγχου των κατασκευών και την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου. Και τούτο διότι, εάν ο Ν. 4030/2011 κατοχυρώνει την ευθύνη του μηχανικού και εισάγει τον έλεγχο στο οικοδομικό έργο, ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός έρχεται για να προσφέρει το εργαλείο για τη σύνταξη ορθών και σύννομων μελετών στο πνεύμα θεραπείας προβλημάτων που προκύπτουν από τις παγιωμένες πρακτικές του τρόπου οικοδόμησης στη χώρα».

Τόνισε ακόμα πως «η προστασία της αστικής γης και η ανάγκη αναζωογόνησης των πόλεων, η προσαρμογή του τρόπου παραγωγής κτιρίων στην ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και στα νέα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής, αλλά και η αντιμετώπιση των περιπτώσεων συχνότερης καταστρατήγησης της νομοθεσίας - με τους ημιυπαίθριους, τα υπόγεια, τις σοφίτες και τα πατάρια - αποτελούν τους κυριότερους άξονες πάνω στους οποίους τοποθετούνται οι τομές του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού».

Ο κ. Σηφουνάκης ανέφερε ότι «η  ανάγκη για την προστασία της αστικής γης και για την αναζωογόνηση των πόλεων προκύπτει από το γεγονός ότι η σύγχρονη πόλη – η Αθήνα, για παράδειγμα - έχει ήδη διαμορφωθεί. Κατά συνέπεια, πρέπει να επινοήσουμε τρόπους για να ανακυκλώσουμε την πολεοδομημένη γη και να αναβαθμίσουμε το κτιριακό απόθεμα λαμβάνοντας υπόψη ότι ο χρόνος εξάντλησης της ζωής των κτιρίων από οπλισμένο σκυρόδερμα ολοένα και πλησιάζει. Βρισκόμαστε ένα βήμα πριν την υποχρέωση κατεδάφισης των πρώτων προβληματικών πολυκατοικιών. Άρα, πρέπει να διαμορφωθεί μια νέα στρατηγική που θα προτάσσει την καθ' ύψος οικοδόμηση προκειμένου να υπάρξει συμπύκνωση της δόμησης και απελευθέρωση του εδάφους»

Σημείωσε πως ο « Νέος Οικοδομικός Κανονισμός απαντά σε αυτήν την αναγκαιότητα προβλέποντας μείωση της κτιριακής κάλυψης επί του εδάφους, κίνητρα για την εξάλειψη του φαινομένου της κατάτμησης, απόσυρση του ενεργοβόρου ή του ακατάλληλου κτιριακού αποθέματος και αύξηση των κοινόχρηστων χώρων στις αστικές πυκνοδομημένες περιοχές. Το κίνητρο που προσφέρεται σε έναν ιδιοκτήτη για να δομήσει προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η δυνατότητα να λάβει μεγαλύτερο συντελεστή δόμησης με κλιμακωτή διαβάθμιση και ανάλογα με τα οφέλη που αποδίδει στην πόλη.

 Ο κ. Σηφουνάκης σημείωσε ότι «προκειμένου να προστατέψουμε το περι-αστικό πράσινο και τη γη υψηλής παραγωγικότητας, στις αστικές πυκνοδομημένες περιοχές ή σε επεκτάσεις πόλεων, θεσμοθετούνται κανόνες για τη δημιουργία νέων οικιστικών συνόλων με σύγχρονη ταυτότητα και σύγχρονη αρχιτεκτονική. Προς τούτο, δίνονται εναλλακτικές δυνατότητες ως προς το ύψος, τη θέση του κτιρίου, την κάλυψη, με διατήρηση του συντελεστή δόμησης, για νέες επεκτάσεις, αναθεωρήσεις ή τροποποιήσεις ρυμοτομικών σχεδίων».

Τόνισε δε ότι «τις τελευταίες δεκαετίες – υπό την πίεση που ασκεί στην ανθρώπινη ζωή η κλιματική  αλλαγή – διατυπώθηκε η αρχή της βιωσιμότητας με το τρίπτυχο οικονομία - κοινωνία- περιβάλλον. Μια περιοχή, λοιπόν, χαρακτηρίζεται ως υποβαθμισμένη όταν κάποιος συνδυασμός αυτών των παραμέτρων - για παράδειγμα, της οικονομίας με το περιβάλλον ή της κοινωνίας με την οικονομία – λειτουργεί προβληματικά. Στην Ελλάδα, ωστόσο, στις περισσότερες υποβαθμισμένες περιοχές – που, ως επί το πλείστον, είναι πυκνοδομημένες -λειτουργεί προβληματικά η παράμετρος του περιβάλλοντος. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο  πρέπει να προσαρμόσουμε τον τρόπο που παράγουμε τα κτίρια στην ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος ξεκινώντας από την εξής βασική παραδοχή : τα υλικά και το κέλυφος του κτιρίου αποτελούν σημαντικά στοιχεία όχι μόνο για τη μορφή και την εικόνα του, αλλά και για την «πράσινη συμπεριφορά» του.

Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως «πράσινος» ακριβώς διότι έχει στόχο να μειώσει το ενεργειακό αποτύπωμα ενός κτιρίου στο περιβάλλον. Προς τούτο, υποστηρίζει τη χρήση νέων υλικών, νέων τεχνολογιών και νέων δομικών συστημάτων και εισάγει νέους ορισμούς και δυνατότητες όπως είναι τα υπόσκαφα κτίρια, τα φυτεμένα δώματα, τα διπλά κελύφη, η απόσυρση κτιρίων».

Όπως ανέφερε ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ «ο  Νέος Οικοδομικός Κανονισμός προωθεί την περιβαλλοντικά εναρμονισμένη δόμηση. Δίνει κίνητρα για χρήση οικολογικών, φιλικών προς την υγεία και το περιβάλλον τεχνολογιών και υλικών. Υποστηρίζει τις παθητικές μεθόδους δροσισμού και θέρμανσης. Περιορίζεται, με αυτόν τον τρόπο, η εντατική λειτουργία των κλιματιστικών που καταναλώνουν ενέργεια και απορρίπτουν θερμότητα στην πόλη.

Για την υποστήριξη του βιοκλιματικού σχεδιασμού, αλλά και της αρχιτεκτονικής ελευθερίας, δεν προσμετρώνται, στο συντελεστή, οι ανοιχτοί όγκοι που ορίζονται από το εξωτερικό ανάγλυφο του κτιρίου ή που διαπερνούν διαμπερώς το εσωτερικό του κτιρίου, διότι συμβάλλουν στον παθητικό δροσισμό, τη σκίαση, το φυσικό αερισμό».

Ανέφερε ακόμα πως «υπό όρους και προϋποθέσεις δίνονται κίνητρα αυξημένης δόμησης σε περιπτώσεις όπου υπάρχει σαφής αντιστάθμιση με περιβαλλοντικά ή / και κοινωνικά οφέλη όπως είναι η περίπτωση της κατασκευής ενός "ενεργειακού κτιρίου" πολύ χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και υπόσκαφων κτιρίων, η περίπτωση των συνενώσεων οικοπέδων και απόσυρσης κτιρίων, η χρήση μονώσεων και εξωτερικών τοίχων μεγάλου πάχους από φυσικά υλικά (διπλά ενεργειακά κελύφη), η δημιουργία φυτεμένων δωμάτων.

Ως προς το ποσοστό κάλυψης, μειώνεται το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό με αποτέλεσμα το μικρότερο αποτύπωμα των κτιρίων στο έδαφος και την αύξηση της επιφάνειας του φυσικού εδάφους. Σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν ειδικοί περιορισμοί - και σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια – επιτρέπεται μεγαλύτερο ύψος κτιρίων που συνοδεύεται από μικρότερη κάλυψη.

-         Ενοποιεί σ' ένα Νομοθετικό κείμενο την Οικοδομική Νομοθεσία.

-         Διευρύνει τα πεδία της Αρχιτεκτονικής σχεδίασης

-         Δίνει κίνητρο για τη δημιουργία ελεύθερων χώρων στις πυκνοδομημένες περιοχές των μεγάλων πολεοδομικών συγκροτημάτων

Δεν προσδοκούμε άμεσα εμφανή αποτελέσματα. Αυτά θα φανούν, μετά από χρόνια. Αν θα είναι καλά ή όχι εξαρτάται και από τις αλλαγές που θα υποστεί ο Ν.Ο.Κ. στα επόμενα χρόνια.

Ας μη λησμονούμε ότι:

Με ένα Προεδρικό Διάταγμα αμέσως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, εκείνο του 1923, οικοδομήθηκε η χώρα σχετικά συντεταγμένα, σε σχέση με την μεταπολεμική εξέλιξη και στέγασε 1,5 εκατ. Προσφυγές.

Έκτοτε με άπειρα διατάγματα, τρεις βασικούς Νόμους, με εκατοντάδες τροποποιήσεις τους και χιλιάδες εμβόλιμες διατάξεις φτιάξαμε πόλεις που δεν μας ταιριάζουν.

Ο νέος ΓΟΚ σ' ένα ενοποιημένο πλέον κείμενο είναι αποτέλεσμα συνεργασίας έγκριτων Αρχιτεκτόνων και Πολεοδόμων, της μικτής επιτροπής ΥΠΕΚΑ-Τ.Ε.Ε. και Πανελλήνιου Συλλόγων Αρχιτεκτόνων».

Σας επισυνάπτουμε , κωδικοποιημένα τα βασικά σημεία του σχεδίου νόμου του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού.

- τη μείωση της κάλυψης από 70% σε 60% για όλα τα κτίρια (άρθρο 12, παρ.1α)

- την περαιτέρω μείωση της κάλυψης υπό προϋποθέσεις. (άρθρο 10)

2. Κίνητρα για τη διατήρηση ή τη δημιουργία μεγαλύτερων ιδιοκτησιών -ως προς την κατά κανόνα αρτιότητα της περιοχής- (συνενώσεις) και τη δημιουργία ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου (άρθρο 10, παρ.1)

- την αναλογική αύξηση του συντελεστή δόμησης.

- της απόσυρσης παλαιών ενεργοβόρων κτιρίων

- της απόδοσης επιφάνειας οικοπέδου σε κοινή χρήση

3. Προώθηση της σύγχρονης ταυτότητας των πόλεων σε αναπλάσεις περιοχών ή επεκτάσεις σχεδίων πόλης,

Δυνατότητα παρεκκλίσεωνύψους, θέσης κτιρίου, κάλυψης και χρήσεων γης, με ταυτόχρονη διατήρηση του ισχύοντα μέγιστου συντελεστή δόμησης. (άρθρο 10, παρ.7γ)

4. Προαγωγή βιοκλιματικού και φιλο-περιβαλλοντικού σχεδιασμού:

Δεν προσμετρούνται στη δόμηση και κάλυψη στοιχεία χρήσιμα για:

- τη βελτίωση της βιοκλιματικής συμπεριφοράς του κτιρίου και (άρθρο 11, παρ.6α,β,γ,ιη,κ)

- τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στη διάρκεια ζωής και χρήσης του, όπως:

αίθρια, διπλά κελύφη, μονώσεις, στοιχεία εξυπηρέτησης παθητικού δροσισμού, σκίασης, φυσικού αερισμού, φυσικά υλικά δόμησης κλπ. (άρθρο 11, παρ.6η,ιστ,ιθ,κ,κα,κγ,κζ)

Επιτρέπονται οι εγκαταστάσεις που υποστηρίζουν τα συστήματα εξοικονόμησης ή παραγωγής ενέργειας,  ανακύκλωσης και επεξεργασία νερού κλπ.

5. Ενίσχυση της ελευθερίας της αρχιτεκτονικής σύνθεσης και της παραγωγής ποιοτικού έργου:

- Δεν προσμετρούνται στη δόμηση και κάλυψη, εσοχές στο σώμα του κτιρίου, αίθρια, έρκερ κλπ. (άρθρο 11, παρ.6γ,η)

- Επιτρέπονται μεγαλύτερου μεγέθους αρχιτεκτονικές προεξοχές, συστήματα σκίασης όψεων κ.α. (άρθρα 16,17,19)

- Δεν προσμετρώνται στη δόμηση τα κοινόχρηστα κλιμακοστάσια, ώστε να επιτυγχάνεται ο καταλληλότερος σχεδιασμός τους. (άρθρο 11, παρ.6δ)

6. Εισαγωγή κανόνων δόμησης για την αποφυγή του χρόνιου φαινομένου αυθαιρεσιών:

Εισάγεται νέος ορισμός ημιυπαιθρίου χώρου που προσμετράται στη δόμηση.

Επιτρέπεται υπό όρους και προϋποθέσεις η δημιουργία:

- υπογείων που εξυπηρετούν με τη χρήση τους χώρους της ανωδομής.

7. Προστασία του φυσικού τοπίου και ένταξη των κτιρίων σε αυτό:

Η τροποποίηση του αναγλύφου του φυσικού εδάφους με διαμορφώσεις, επιτρέπεται μόνο για την εξυπηρέτηση φυσικής  απορροής ομβρίων.

Τα κτίρια εντάσσονται αρμονικά στο ανάγλυφο του φυσικού εδάφους του οικοπέδου και η οροφή του υπογείου μπορεί να βρίσκεται σε στάθμη μεγαλύτερη του +1.20 από τη στάθμη του φυσικού εδάφους.(άρθρο 2, παρ.55)

8. Υποστήριξη νέων τεχνολογιών και συστημάτων δόμησης με ελάχιστο περιβαλλοντικό ή οπτικό ίχνος:

- τα υπόσκαφα κτίρια, με κύρια χρήση κάτω από το υφιστάμενο φυσικό έδαφος, με κίνητρο τη μειωμένη προσμέτρηση δόμησης και κάλυψης της επιφάνειάς τους στα συνολικά επιτρεπόμενα μεγέθη. (διαφάνεια 13) (άρθρο 11, παρ.6κε, άρθρο12 παρ.6ιβ)

- τα κτίρια ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης, που παρουσιάζουν εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση, με κίνητρο για τη δημιουργία τους την αύξηση του συντελεστή δόμησης.

- τα φυτεμένα δώματα και επιφάνειες σε κτίρια, με κίνητρο την απλούστευση της διαδικασίας έγκρισης της κατασκευής τους ή και με κίνητρο επιπλέον δόμησης σε σχέση με τα επιτρεπόμενα μέγιστα μεγέθη. (άρθρο18)

9. Νέο πλαίσιο ογκοπλαστικής διάταξης στις εκτός σχεδίου περιοχές

Απαγόρευση κατάτμησης των κτιριακών όγκων κατοικιών σε κάθε γήπεδο εκτός σχεδίου. Διατηρούνται οι διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, για την εκτός σχεδίου δόμηση.

εικόνα 2 "υφιστάμενη δομή κτηρίων σε Ο.Τ. και περίπτωση συνένωσης όλων των οικοπέδων του Ο.Τ."

εικόνα 3, 4 "ευρωπαϊκές πόλεις - σχεδιασμός ολόκληρου Ο.Τ. - απόδοση στην πόλη κοινόχρηστου χώρου "

εικόνα 6 "δυνατότητα επέκτασης πόλεων με υψηλό ποσοστό αποδιδόμενου πράσινου"