«Υπάρχει ακόμα χρόνος να σώσουμε τα νησιά που δεν έχουν αλλοιωθεί. Η διαπίστωση αυτή μου επιτρέπει να ελπίζω ότι η πολιτική του Υπουργείου Αιγαίου από το 2000 ως το 2004 δεν θα παραμείνει μια μεμονωμένη νησίδα φροντίδας για το δομημένο περιβάλλον. Η περίοδος που διανύουμε δεν μου επιτρέπουν δυστυχώς να αισιοδοξώ. Η νέα διακυβέρνηση καταχώνιασε στο χρονοντούλαπο το Νόμο, μη ενεργοποιώντας τον» . Την επισήμανση αυτή έκανε ο Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ και τ. Υπουργός Νίκος Σηφουνάκης στην διάρκεια ομιλίας του, σε ειδική ημερίδα που οργάνωσε χθες Τρίτη 23-5-06, το «ΙΣΤΑΜΕ – Αντρέας Παπανδρέου» με θέμα : «Αρχιτεκτονική και Νέα Πόλη». Στην ομιλία του με θέμα «Κατά παρέκκλιση …Η ιστορία της άναρχης δόμησης στην Ελλάδα», στον κατάμεστο από κόσμο χώρο του Ιωνικού Κέντρου , ο κ. Σηφουνάκης αναφέρθηκε διεξοδικά στις πολιτικές προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος των νησιών που ανέπτυξε το Υπουργείο Αιγαίου την περίοδο 2000- 2004. «Το δομημένο περιβάλλον των οικισμών του Αιγαίου συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο υψηλά δείγματα του νεότερου ελληνικού πολιτισμού. Η κληρονομιά αυτή, της οποίας η προστασία και η διατήρηση αποτελούσε όχι μόνο πολιτιστικό χρέος αλλά και αναπτυξιακή αναγκαιότητα, κινδύνεψε να αφανιστεί τις τελευταίες δυο δεκαετίες», επεσήμανε χαρακτηριστικά . Πρόσθεσε πως «το Υπουργείο Αιγαίου την τετραετία 2000-2004 με τις δυνατότητες που επέτρεπαν οι συγκεκριμένες αρμοδιότητές του, σχεδίασε και εφάρμοσε μια ολοκληρωμένη πολιτική προστασίας. Υπήρξε μια προσπάθεια γνώσης και τόλμης, γιατί ακριβώς ήρθε να καλύψει την καθυστέρηση πολλών δεκαετιών και να αντιμετωπίσει, αν όχι να αλλάξει, τις κατεστημένες πια νοοτροπίες που συνέβαλαν στη διόγκωση του προβλήματος». Ο κ. Σηφουνάκης αφού έκανε μια συστηματική ιστορική αναδρομή για το πώς και γιατί αλλοιώθηκε ο πολεοδομικός ιστός των πόλεων και κυρίως των νησιών επεσήμανε χαρακτηριστικά : «Όμως στη διαμόρφωση της σημερινής κατάστασης ευθύνεται η προχειρότητα του κράτους. το οποίο κρυπτόμενο πίσω από την ανεπάρκεια του διοικητικού συστήματος, συνέλαβε τη μακιαβελική επινόηση της οικιστικής ανάπτυξης με την κατά παρέκκλιση επέκταση όλων των προ του 1923 υπαρχόντων οικισμών, δηλαδή το σύνολο της χώρας». Σημείωσε ακόμα ότι «την δεκαετία του '90, η λέξη κτήμα, αμπέλι, χωράφι αντικαταστάθηκαν από τη μαγική λέξη «οικόπεδο», το οποίο νοηματικά αλλά και ουσιαστικά δεν μπορεί να βρίσκεται στη μέση ενός κάμπου. Έτσι τα νησιά οδηγήθηκαν στη μονοσήμαντη ανάπτυξη -με επίκέντρο τον τουρισμό- και την υπερμεγέθη παραθεριστική κατοικία και υπερέβησαν την οικιστική τους ικανότητα. Σήμερα η καταστροφή του τοπίου είναι δύσκολα αναστρέψιμη. Κυρίαρχη εικόνα είναι δυστυχώς εκείνη της υπερδόμησης και μάλιστα της ελάχιστης γης υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας …». Τόνισε επίσης ότι «το σύγχρονο κράτος απέτυχε στον βασικό του ρόλο που είναι η σύνταξη πλαισίου κανόνων. Ας αναλογισθούμε όμως ότι, στα 1905 το φτωχό νεοελληνικό κράτος για τις ΚΑΜΑΡΕΣ της Σίφνου είχε εκδώσει πολεοδομικό σχέδιο, με βασιλικό Διάταγμα το οποίο βέβαια μετά το 1960 κονιορτοποιήθηκε. Πολλά τέτοια παραδείγματα μπορούν ν' αναφερθούν. Δεν υπάρχει δυστυχώς σήμερα η πολυτέλεια για έναν ειλικρινή συμβιβασμό μεταξύ της απληστίας του όποιου αποικιστή παραθεριστή και του ανυπεράσπιστου τοπίου του Αιγαίου». Όπως υπογράμμισε ο τ. Υπουργός Αιγαίου «για τους παραπάνω λόγους είναι επιβεβλημένη η λήψη μέτρων, που θα αναστρέψουν τις αρνητικές επιπτώσεις που δημιούργησε το υφιστάμενο μοντέλο ανάπτυξης…». Ο κ. Σηφουνάκης ανέφερε ότι «το Υπουργείο Αιγαίου κατά την τετραετία 2000-2004 βρέθηκε αντιπαρατιθέμενο με το ΥΠΕΧΩΔΕ και ανέλαβε για την προστασία και ανάδειξη των νησιωτικών οικισμών πρωτοβουλίες σε δύο επίπεδα: Το πρώτο επίπεδο αφορούσε τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας στις νέες οικοδομικές δραστηριότητες, δηλαδή την παραγωγή νέων κτιρίων ή τις επεμβάσεις σε παλαιά με τρόπο συμβατό με το ιστορικά δομημένο περιβάλλον και με τη μέγιστη προσαρμογή στο τοπίο. Τα προβλήματα εντοπίζονται στην έλλειψη εξειδικευμένου θεσμικού πλαισίου. Ο πολιτισμικός πλούτος δεν είναι δυνατόν να διαφυλαχθεί, μέσα σε ένα γενικό πλαίσιο, Π.χ. με τα Π.Δ. του 1978 και του 1983 κηρύχθηκαν 580 οικισμοί ανά την Ελλάδα ως παραδοσιακοί. Κατά όπως λέω «γαία πυρί μειχθήτω», αφού αυτό απλώς παρέπεμπε στις οικοδομικές εγκρίσεις στις «διάσημες» Επιτροπές Ενασκήσεων Αρχιτεκτονικών Ελέγχων» . Πρόσθεσε ότι «από το ΥΠ.ΑΙ. εκδόθηκαν το 2000-2004 Διατάγματα για 27 νησιά μικρού και μεσαίου μεγέθους και ξεχωριστά Προεδρικά Διατάγματα για περισσότερες από 50 οικιστικές ενότητες με περιορισμούς δόμησης. Π.χ. Τα Διατάγματα βασίστηκαν σε μελέτες που εκπόνησαν Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα όπως το Ε.Μ.Π. Κομβικό σημείο των θεσμικών παρεμβάσεών μας υπήρξε η κατάργηση των καταστρατηγήσεων και των τεχνασμάτων που ο τεχνικός κόσμος της χώρας μας, δεν φείδεται κόπων να επινοεί… Σε 185 νησίδες ή βραχονησίδες απαγορεύθηκε οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα και κηρύχθηκαν αδόμητες. Συγκροτήσαμε Τμήματα και Γραφεία Προστασίας του Περιβάλλοντος & της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς στις έδρες των 5 Νομών και των 8 Επαρχείων του Αιγαίου, συνολικά δηλαδή 13 αποκεντρωμένες υπηρεσίες, προσλαμβάνοντας με τις διαδικασίες του ΑΣΕΠ αρχιτέκτονες, περιβαλλοντολόγους και τεχνολόγους που πραγματοποιούν αυτεπάγγελτα αυτοψίες σε όλα τα στάδια ανέγερσης μιας οικοδομής» Όπως σημείωσε ο κ. Σηφουνάκης «το δεύτερο επίπεδο αφορούσε στην αποκατάσταση τους από τις ασύμβατες ανθρώπινες κατασκευές, κυρίως από πάσης φύσεως οικοδομήματα της εικοσαετίας 1960-1980. Το 2002, συντάξαμε το σχέδιο νόμου για την καθιέρωση μέτρων και κινήτρων, με στόχο την αποκατάσταση του προκλητικά αλλοιωμένου τοπίου -με την παροχή κινήτρων. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το Νοέμβριο του 2003 και είναι πλέον νόμος του κράτους, ο Νόμος 3201, ουσιαστικά δρομολογήθηκε η διαδικασία -όπως ονομάστηκε- της «απόσυρσης κτιρίων» μη συμβατών με την ανθρώπινη κλίμακα και το μέτρο που διακρίνει την αρχιτεκτονική των νησιών. Προτεραιότητα, κατ' επιταγή του νόμου, έχουν τα κτίρια που αλλοιώνουν τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της περιοχής στην οποία βρίσκονται ή δεν εντάσσονται με αρμονία στο προστατευμένο περιβάλλον και στον υφιστάμενο οικιστικό ιστό . Οι παρεμβάσεις που προβλέπονται αφορούν στη μερική ή ολική κατεδάφιση αλλά και στην ανάπλαση κτιρίων, τμημάτων ή στοιχείων τους, με την παροχή κινήτρων στους ιδιοκτήτες…». Στο πάνελ των ομιλητών πλην του κ. Σηφουνάκη μετείχαν οι : Jose Anton Acebillo (Αρχιτέκτων , Διευθυντής Barrcelona Regional) , Σοφία Αυγερινού (Καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π ) , Θανάσης Μουτσόπουλος (Αρχιτέκτων , Ιστορικός Τέχνης). Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο Γιώργος Πανέτσος, Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχιτεκτονικής Πανεπιστημίου Πατρών .