Αυξάνονται ολοένα οι κραυγές αγωνίας για το μέλλον του πλανήτη μας. Οι δυσοίωνες προοπτικές  διαφαίνονται πλέον καθαρότατα και τις επιβεβαιώνουν συγκεκριμένα  ανησυχητικά  φαινόμενα: αύξηση των εκπομπών των αερίων  του θερμοκηπίου (7,2 δις τόνοι κάθε χρόνο),  επιτάχυνση του ρυθμού τήξης των πάγων της Γροιλανδίας, διπλασιασμός της ταχύτητας ανόδου της στάθμης της θάλασσας (3,3 σε σχέση με 1,7 χιλιοστά καθ'έτος), σφοδροί τυφώνες όπως οι Κατρίνα και  Κύριλος,  πλημμύρες, ξηρασίες. Αυτά είναι μερικά από τα ανησυχητικά φαινόμενα που περιλαμβάνονται στην 4η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), η οποία θα παρουσιαστεί αυτή την εβδομάδα (29 Ιανουαρίου-2 Φεβρουαρίου) σε διεθνή συνάντηση στο Παρίσι.

Ο πλανήτης μας γνωρίζει για πρώτη φορά στην ιστορία του Homo Sapiens  ακραία καιρικά φαινόμενα στα τέσσερα μήκη και πλάτη της γης. Στην Ευρώπη, όπως και στη χώρα μας, ο Γενάρης γίνεται Μάης και ο Αύγουστος Φλεβάρης. Μπροστά στα τόσο πρωτοφανή νέα κλιματικά δεδομένα, η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια κοινή γνώμη αρχίζει να αντιλαμβάνεται όσο ποτέ τον κίνδυνο μιας συλλογικής  αυτοκτονίας.

Η με γρήγορους ρυθμούς αποψίλωση όλων των μεγάλων δασικών εκτάσεων του πλανήτη οδηγεί το οικοσύστημά μας στην αδυναμία  απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα. Η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων σε συνδυασμό με τον σχεδόν  τριπλασιασμό του πληθυσμού της γης σε σχέση με τα επίπεδα του 19ου αιώνα  οδηγεί τάχιστα σε ενεργειακή κρίση. Χωρίς αμφιβολία η ενεργειακή σταθερότητα θα προσδιορίζει στο εξής σε μεγάλο βαθμό την  ασφάλεια του κόσμου στον 21ο αιώνα.

Τίθενται κατά συνέπεια τα εξής ερωτήματα  που επιζητούν απάντηση: Τι πράττει η Ευρώπη; Ποια η θέση της στο μείζον θέμα των ραγδαίων κλιματικών αλλαγών; Ποιο μερίδιο της κρίσης αναλογεί στη γηραιά ήπειρο;

Αν αναλογισθούμε ότι τον 19ο αιώνα ζούσε στην Ευρώπη το 24% του παγκόσμιου πληθυσμού, σήμερα ζει το 11% και σε πενήντα χρόνια μόλις το 2-3%, τότε η Ευρώπη έχει χρέος να δράσει με συγκεκριμένες πολιτικές  προκειμένου να σταματήσει η καταστροφική πορεία.
Η δυσοίωνη προοπτική ενός κλιματικού εμφράγματος  στο άμεσο μέλλον πρέπει να οδηγήσει την Ευρώπη  να προτάξει πολιτικά το οικολογικό πρόβλημα και βεβαίως να αντιμετωπίσει την ανικανότητα της αμερικανικής πολιτικής να αντιληφθεί τις ευθύνες της.  Η τελευταία ευαισθητοποίηση του G. Bush δεν πείθει. Πρόκειται για αντιπερισπασμό στο πολιτικό αδιέξοδο  που οδηγήθηκε μετά την ήττα στις εκλογές και την χειροτέρευση της κατάστασης στο Ιράκ. Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι αν για τις ΗΠΑ η ψύχωση της τρομοκρατίας αντικατέστησε αυτήν του κομμουνισμού και σ' ένα βαθμό στο όνομά τους κρατήθηκε ενωμένος μεταπολεμικά ο Δυτικός κόσμος, το καλπάζον οικολογικό πρόβλημα δύσκολα θα μετατραπεί σε νέο συνδετικό τους κρίκο. Το αντίθετο μάλιστα μοιάζει πιο πιθανό.

Η αλόγιστη εκμετάλλευση των πόρων της γης και η  υπερκατανάλωση ενέργειας πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, αν δεν δράσουμε σήμερα αποτελεσματικά, η  θερμοκρασία της γης θα αυξηθεί μέχρι το τέλος του αιώνα μας κατά 3 έως και 5 βαθμούς. Ο ρεαλιστικός στόχος που έχουμε θέσει  είναι η αύξηση αυτή να μην ξεπεράσει τους 2 βαθμούς. Σε αντίθετη περίπτωση οι ζημιές θα είναι ανεπανόρθωτες και θα γίνουν άμεσα αισθητές και στη χώρα μας προκαλώντας παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας. 

Η Ευρώπη μπορεί και πρέπει  να θέσει επείγουσας μορφής στόχους,  βραχυπρόθεσμους και   αποτελεσματικούς. Να δρομολογήσει μία νέα διεθνή συμφωνία για την περίοδο μετά το 2012, όπου εκπνέει το πρωτόκολλο  του Κιότο, με ένα πιο αυστηρό και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, για την ελαχιστοποίηση και όχι απλώς τον περιορισμό των  εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Η πρόσφατη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μονομερή μείωση από τα κράτη μέλη  έως το 2020 των εκπομπών κατά 20% βρίσκεται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν επαρκεί.  Η ΕΕ δεν μπορεί να ενεργήσει μόνο της στον αγώνα για τη συγκράτηση της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, Απαιτείται η συνεργασία όλων των χωρών και κυρίως των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ινδίας.
 
Πέρα όμως από αυτό πρέπει να προτάξουμε ως Ευρώπη πολιτικές προστασίας της αδόμητης και της γεωργικής γης  μειώνοντας στο ελάχιστο τη μη αναστρέψιμη καταστροφή εξαιτίας της υπερδόμησης.

* Ο Νίκος Σηφουνάκης είναι Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου