Στην αυγή του 20ου αιώνα ο κόσμος και, βεβαίως, η Ελλάδα, βρίσκονται αντιμέτωποι με τεράστια δεδομένα, με οικονομικές, γεωπολιτικές και κυρίως της τεχνολογικής φύσης εξελίξεις που αλλάζουν ραγδαία τα δεδομένα που ίσχυαν επί πολλούς αιώνες. Αλλάζουν οι σταθερές ισορροπίες μεταξύ του συστήματος της παραγωγής που επιτακτικά ζητά αλλαγές και του συστήματος της διακυβέρνησης που αδυνατεί ή δεν μπορεί να κατανοήσει την ανάγκη της αντιστροφής.
Σ’ αυτόν τον κόσμο, λοιπόν, που αλλάζει, η Ελλάδα χρειάζεται σαρωτικούς μετασχηματισμούς που από την μια πλευρά θα προστατεύουν την ιστορική και πολιτιστική μας παράδοση και από την άλλη θα αποτινάζουν τις αγκυλώσεις του χθες και την καθεστηκυία τάξη του σήμερα. Αυτό σημαίνει αποτελεσματικό και διάφανο κράτος και δημόσια διοίκηση.
Απαιτείται λοιπόν, μια νέα σχέση κράτους και αγοράς, μια νέα σχέση εθνικής παραγωγής και ανάπτυξης, μπροστά στην πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης.
Απαιτείται νέος ενεργειακός και μεταφορικός σχεδιασμός με αναφορά στην προστασία του περιβάλλοντος, τη δημιουργία πράσινης συνείδησης, την ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα που στο ανάγλυφό της επικρατούν οι ορεινοί όγκοι, και η ελάχιστη γη υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας σπαταλάται και καταστρέφεται στο όνομα μια ασύνταχτης και αντιαναπτυξιακής δόμησης, με ένα κράτος που διατηρεί για τον εαυτό του τη θέση του απαθούς παρατηρητή.
Τα τελευταία τριανταπέντε χρόνια ο όρος «χωροταξία» ταλαιπωρήθηκε και σκοπίμως παραποιήθηκε.
Χωροθετώ σημαίνει θέτω, τοποθετώ στο χώρο δράσης και λειτουργίες του ανθρώπου αλλά και της φύσης, φυτικής και ζωικής καθώς και των ακραίων φαινομένων της.
Ο όρος «χωροταξία» με την αναπόσπαστη έννοια της αειφορίας δέχθηκε πολλές ερμηνείες.
Η περίοδος της κλασικής Ελλάδας είναι χαρακτηριστική, όπου το άστυ έχει τους δικούς του κανόνες τις δικές του αναφορές - εξ’ ου και η ορθολογική πολεοδομική σχεδίαση με κύριο χαρακτηριστικό της την ορθογώνια λογική της Ιπποδάμειας πολεοδομίας. Ταυτόχρονα, όμως, αναπτύσσεται και η έννοια της περί αστικής γης. Οι πόλεις χωροθετούνται κυρίως στους πρόποδες των λόφων ή στην άκρη των κάμπων.
Από την φεουδαρχία του 18ου αιώνα περάσαμε στη συνέχεια στην ανάπτυξη του καπιταλισμού για να φτάσουμε στην άνθιση του νεοκλασικισμού στα τέλη του 19ου αιώνα.
Για τους νεοκλασικούς το κεφάλαιο και η εργασία έχουν ένα ενιαίο τίμημα ή καλύτερα ίση τιμή. Αυτή την άποψη την αντέστρεψε, βεβαίως ο Κεϋνσιανισμός.
Τον 20ο αιώνα, στο ζενίθ της βιομηχανικής επανάστασης, τα πάντα συμπυκνώθηκαν στην βασική ανάπτυξη του καπιταλισμού ήτοι: Ανεπτυγμένο άστυ επίκεντρο και εξαρτημένη περιφέρεια ή όπως προσδιορίζεται στις μέρες μας Μητρόπολη – Περιφέρεια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο Γκέντεμποργκ πριν από λίγα χρόνια υιοθέτησε την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης αποδεχόμενη την αρχή ότι:
« Η ανάπτυξη ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακινδυνεύει την ικανότητα των μελλοντικών γενιών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες».
Δεν θα θέσω το ερώτημα αν η Ελλάδα τηρεί αυτή την αρχή εδώ και είκοσι χρόνια και γιατί η χωροταξία υπάγεται στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων. Πριν από τριάντα χρόνια στην τότε διοικητική δομή της χώρας, η χωροταξία υπαγόταν στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - τότε Συντονισμού – όπως συνέβαινε και όχι στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Τότε, ίσως, γνώριζαν καλύτερα ότι η έννοια «χωροταξίας» είναι όρος, οικονομικός, αναπτυξιακός, και όχι τεχνικός.
Όμως ακόμα και έτσι όπως είναι σήμερα δομημένο το κράτος, πρώτη προτεραιότητά μας έπρεπε να είναι η εκπόνηση και η θεσμοθέτηση του Εθνικού Χωροταξικού, των τοπικών και περιφερειακών τα ειδικά χωροταξικά και όλα αυτά να ολοκληρώνουν τον εθνικό σχεδιασμό. Επειδή αρμόδιοι συνάδελφοι του ΠΑΣΟΚ θα αναπτύξουν το όλο ζητούμενο για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, εγώ θα περιοριστώ στα θέματα που αφορούν νησιωτική Ελλάδα. Προτεραιότητά μας σε αυτή πρέπει να είναι η άρση των αρνητικών συνεπειών της γεωγραφικής τους απομόνωσης, ή βελτίωση της διασυνδεσιμότητας τους και η σύνδεσή τους με τους κεντρικούς πόλους της χώρας. Πρέπει να προσδιοριστεί ποιες είναι οι νησιωτικές συστάδες που μπορούν να είναι στρατηγικά κέντρα εθνικής σημασίας.
Στους χάρτες που συνοδεύουν το παρών σχέδιο με τα τόξα σηματοδοτούνται οι εθνικοί και αναπτυξιακοί στόχοι. Όμως στο ανατολικό Αιγαίο, η Λέσβος και η Χίος που είναι ουσιαστικά σταθμοί όλου του Εμπορικού Στόλου που πηγαίνουν στη Μαύρη θάλασσα – όχι μόνο στην Κωνσταντινούπολη και τροφοδοτούν όλη την Ανατολή καθώς και τα κρουαζερορόπλοια, περνούν από εκεί. Δεν υπάρχει πουθενά συσχετισμός για αυτή την μεγάλη αναπτυξιακή προοπτική.
Πολλά θέματα τα έχει δεχτεί η Επιτροπή σας και πρέπει να πως ότι και ο Γενικός Γραμματέας κ. Μπαλτάς, έκανε αρκετές προτάσεις δεκτές στις συζητήσεις με το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας. Πρέπει να προτάξουμε την ορθολογική και αειφόρος ανάπτυξη , την προστασία και την ανάδειξη της φυσιογνωμίας και της ιδιαιτερότητας των Νησιών. Ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος που προσφέρουμε, ο σχεδιασμός και τα έργα υποδομής πρέπει να σέβονται τη φέρουσα ικανότητα των νησιών και των οικοσυστημάτων τους καθώς και η αξιοποίηση και η διαχείριση των υδάτινων πόρων, η προστασία της παράκτιας χώρας και η αυστηρή διαχείριση των οικοσυστημάτων.
Δυστυχώς η ραγδαία οικιστική ανάπτυξη των νησιών με μοχλό την τουριστική ζήτηση, οδηγεί το περιβάλλον των νησιών σε απαξίωση.
Τα νησιά αποτελούν πλέον προορισμό του 80% και άνω του τουριστικού ρεύματος της χώρας με πτήσεις τσάρτερ. Αυτό όμως δεν τα έχει καταστήσει να γίνουν ποιοτικός προορισμός. Αντιθέτως, την τελευταία δεκαετία καταγράφεται μεγάλη αριθμητική αύξηση αφίξεων και διαπιστώνεται μείωση των συναλλαγματικών εισροών. Γι’ αυτό δεν ευθύνεται μόνο η κακή ποιότητα καταλυμάτων αλλά και η τραγική υποβάθμιση του τοπίου από την υπερδόμηση δηλαδή αστικοποίηση της υπαίθρου.
Εάν στη δεκαετία του εβδομήντα στα νησιά μας υπήρχε αυτάρκεια της παραγωγής αγαθών στο πρωτογενή τομέα, στις μέρες μας, αφού το κτήμα έγινε οικόπεδο, τα πάντα εισάγονται. Ο πρωτογενής τομέας ακυρώθηκε. Η μόνο απασχόληση με τον τουρισμό είναι η προοπτική της καταστροφής τους.
Οι πολιτικοί υποχρεούνται να δράσουν άμεσα. Προς αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να ηγηθούν της προσπάθειας κατάργησης της εκτός σχεδίου δόμησης για την παραθεριστική κατοικία κατ’ αρχήν, που είναι το κυρίαρχο αίτιο της καταστροφής, της ισορροπίας του φυσικού με το δομημένο περιβάλλον, με το ιστορικά δομημένο περιβάλλον των νησιών μας. Προς αυτήν την κατεύθυνση άρχισαν να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο οι περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες φορέων και συλλόγων. Κανείς όμως δεν δικαιούται περισσότερο από την πολιτεία, από εμάς, από το αρμόδιο Υπουργείο.
Σκεφτείτε κύριε Υπουργέ, σκεφθείτε κύριε Γενικέ Γραμματέα ότι από το 2003 εκδόθηκαν στο Αιγαίο – όχι στην Κρήτη – 12542 οικοδομικές άδειες, που σημαίνει δημιουργήθηκαν δώδεκα καινούργιοι δήμοι των χιλίων κατοίκων. Την τετραετία 2004 – 2008 στο Αιγαίο η δόμηση αυξήθηκε κατά 30% τουλάχιστον. Υπολογίστε λοιπόν τι συμβαίνει.
Στα Νησιά πρώτης τουριστικής ταχύτητας, τα άμεσα επόμενα χρόνια θα έχει δομηθεί από κτήρια κυρίως παραθεριστικής κατοικίας και η τελευταία εναπομένουσα ελάχιστη ελεύθερη γη υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας. Τι περιμένουμε; Να ολοκληρωθεί η καταστροφή; Εδώ και τώρα, λοιπόν κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, Κατάργηση όλων των παρεκκλίσεων. Προστασία της παράκτιας, της πεδινής γης και των ορεινών όγκων. Ενεργοποίηση και επέκταση σε όλη την επικράτεια, του νόμου 3201/2003 του Υπουργείου Αιγαίου, για την «απόσυρση κτηρίων» όπως ονομάστηκε.
Επαναλαμβάνω πως χαίρομαι που αρκετές από τις υποδείξεις που έκανε ο συνεργάτης μου και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας κ. Καπετανάς στο Γενικό Γραμματέα, κ. Μπαλτά, τις συμπεριέλαβε στο σχέδιο.
Επιβάλλεται να συσταθεί νέο αυτοτελές «Υπουργείο Χωροταξίας, Οικισμού, Περιβάλλοντος και Αρχιτεκτονικής», έστω σε ένα χρόνο, όπως είπατε, αλλά να υπάγονται σε αυτό η Διεύθυνση Δασών από το Υπουργείο Γεωργίας και βεβαίως ο αιγιαλός και η παραλία από το Υπουργείο Οικονομικών.
Δεν αισιοδοξώ για τη σημερινή πολιτεία όπως, βεβαίως, δεν διστάζω να προσθέσω τις ευθύνες της προγενέστερης πολιτείας, της δικής μας, γιατί πιστεύω ότι ολιγωρούμε, γιατί πιστεύω ότι δεν τολμούμε.
Φοβάμαι ότι και σήμερα έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού της η κυβέρνηση το πολιτικό κόστος, διστάζει.
Σας διαβεβαιώνω το πολιτικό κόστος δεν υπάρχει. Το έχω διαπιστώσει ο ίδιος στην πράξη. Η καταστροφή του μέλλοντος της χώρας μας πρέπει να αγνοεί το εφήμερο όποιο όφελος.
Αυτό είναι το χρέος της πολιτικής, αυτό είναι το χρέος των πολιτικών.
Θέλω να απαντήσω σε κάτι στον Υπουργό κ. Σουφλιά, αν και απουσιάζει. Γιατί καταστρέφεται ο Αργολικός Κάμπος; Γιατί καταστρέφεται η μόνη πεδινή έκταση της Νάξου που είναι η Αγία Άννα στο αεροδρόμιο, από την υπερδόμηση; Είναι δάσος; Δεν είναι. Απλώς δεν υπάρχουν κανόνες. Καταστρατηγείται ακόμη και η έννοια των τεσσάρων στρεμμάτων και σήμερα το Άργος με το Ναύπλιο έχουν ενοποιηθεί καταστρέφοντας τον μοναδικό πορτοκαλεώνα. Όλη η πεδινή Ελλάδα θα γίνει ένα οικόπεδο.
Υπάρχει χώρα στον κόσμο που θα το επιτρέπει αυτό; Δηλαδή εγώ που έχω ένα οικόπεδο και μπορώ να χτίσω δέκα σπίτια, θα γίνω αύριο πλούσιος με το να καταστρέφω και ο άλλος που δεν έχει οικόπεδο, άρα δεν μπορεί να σπεκουλάρει τη γη θα παραμείνει φτωχός. Αυτή είναι άνιση αντιμετώπιση στους πολίτες και αυτό είναι αντισυνταγματικό. Εάν αυτό το αναλύσουμε – και υπάρχουν αναλύσεις και αποφάσεις του πέμπτου τμήματος του Σ.Τ.Ε. – τότε το πρώτο που έχει να κάνει η κυβέρνηση, η σημερινή ή αυριανή – είναι πολύ αργά να το κάνει η αυριανή – είναι να σταματήσει τη δυνατότητα στον καθένα να σπεκουλάρει την ελληνική γη και κυρίως τη γη υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας.
Ευχαριστώ πολύ
|
