|
| . . 11 |
|
|
| |
Εν αρχή θέλω να δηλώσω ότι η θεματολογία του 11ου Πανελληνίου Συνεδρίου Αρχιτεκτόνων είναι πολύ σημαντική και συγχαίρω τους διοργανωτές διότι, έθεσαν στο επίκεντρο της φετινής συζήτησης καίρια θέματα όπως η εκπαίδευση, το πλαίσιο άσκησης του επαγγέλματος του Αρχιτέκτονα και η σύγχρονη αρχιτεκτονική. Τα συνέδρια στο χώρο των Αρχιτεκτόνων έχουν σημαντική προϊστορία και συνεισφορά και ως παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν εκείνο του 1933 που συμμετείχε ο Le Corbusier και άλλα.
Τα προβλήματα σήμερα για τους αρχιτέκτονες είναι πολλά, όπως εκείνα των μικρών και μεγάλων γραφείων, των νέων αρχιτεκτόνων που εργάζονται ως ωρομίσθιοι κ.α. Στις μέρες μας το επάγγελμα μας βρίσκεται και αυτό αντιμέτωπο με την οικονομική κρίση και με την σημαντική ύφεση της οικοδομικής δραστηριότητας. Μια ύφεση που, έως ένα βαθμό, ήταν αναμενόμενη μετά από μια 15ετία όπου καταγράφηκαν υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, ανάλογοι με εκείνους της δεκαετίας του 1960.
Γνωρίζω - ως συνάδελφος και για αρκετά χρόνια δρων στο επάγγελμα- ότι είχαμε την τύχη να επιλέξουμε ένα γοητευτικό και δημιουργικό επάγγελμα με ευρεία γκάμα εφαρμογών, η οποία δίνει τη δυνατότητα να είμαστε ευέλικτοι ώστε να ξεπεράσουμε συγκυριακές κρίσεις και να δούμε, μέσα από αυτές, τις νέες ευκαιρίες. Έτσι, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την σημερινή κρίση και να στραφούμε από την ποσότητα στην ποιότητα. Ως ευκαιρία θα πρέπει να δούμε το ζήτημα της βελτίωσης ή και της ανακύκλωσης των παλαιών κτιρίων, την ουσιαστική εισαγωγή των βιοκλιματικών αρχών σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού.
Θέλω να γνωρίζετε επίσης ότι η αρχιτεκτονική έχει πλέον κεντρικό ρόλο στο ΥΠΕΚΑ. Αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη για περισσότερη συμμετοχή της αρχιτεκτονικής στην παραγωγή και στη διαχείριση του χώρου, για μία αρχιτεκτονική που προτάσσεται, όχι ως πολιτιστικό πρόσθετο, αλλά ως πράξη διαλεκτική, ταυτόσημη του πολιτισμού και της πολιτικής βούλησης.
Στο άνοιγμα αυτού του συνεδρίου, θα ήθελα –πολύ συνοπτικά- να επισημάνω κάποια βασικά, και επίκαιρα ζητήματα για το ΥΠΕΚΑ, τα οποία πραγματεύεται και το συνέδριό σας.
Μέσα σε λίγους μήνες, το «νέο» υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής έκανε άλματα στον τομέα της βιοκλιματικής δόμησης. Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική- από «εξαίρεση» που αφορούσε σε μια πρωτοπορία μελετητών και χρηστών – στοχεύουμε να γίνει ο κανόνας για την παραγωγή της νέας δόμησης. Με την θέσπιση του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ), γίνεται απαραίτητη η ενεργειακή ταυτότητα των οικοδομών, αυξάνονται οι απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση των νέων κτιρίων και πιστοποιείται η πρόσθετη οικονομική αξία στα κτίρια βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής που αποτελεί βασικό κίνητρο για μαζική αρχιτεκτονική παραγωγή. Και είμαστε ακόμη στην αρχή. Από την θεματολογία του συνεδρίου, γίνεται κατανοητό ότι υπάρχει ένας προβληματισμός για το κατά πόσο είναι φιλικός ο ΚΕΝΑΚ στους αρχιτέκτονες. Είναι κάτι που θα αναλυθεί και στην συνέχεια, θα μιλήσει και η αρμόδια Γενική Γραμματέας κυρία Καραβασίλη. Προσωπικά δεν πιστεύω σε τέτοια διλήμματα. Ο αρχιτέκτονας πρέπει να πρωταγωνιστεί και στον σχεδιασμό των βιοκλιματικών κτιρίων, διαφορετικά, θα χαθούν όλες οι αρετές του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, όπως η προσαρμογή στο τοπίο, η λειτουργική και αισθητική αρτιότητα.
Στον σχεδιασμό του Υπουργείου υπάρχει ατζέντα με προτεραιότητες για θεσμικές αλλαγές όπως η σύνταξη του νέου «πράσινου» ΓΟΚ που θα ενσωματώνει όλες τις νέες εξελίξεις στον βιοκλιματικό σχεδιασμό και επιδοτεί τα βιοκλιματικά κτίρια. Ταυτόχρονα, θέλουμε να δημιουργήσουμε αντικίνητρα για το υφιστάμενο σύστημα της αντιπαροχής και να προωθήσουμε την «απόσυρση» γερασμένων κτιρίων. Ο νέος ΓοΚ θα είναι ευέλικτος και θα απελευθερώνεται ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός.
Μια τέτοια φιλοσοφία δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί παρά μόνο εάν συνδυαστεί με έναν ολότελα νέο τρόπο έκδοσης αδειών δόμησης και άσκησης πολεοδομικών ελέγχων.
Η ανάγκη για τη θεσμοθέτηση ενός νέου νομοθετικού πλαισίου για την έκδοση αδειών δόμησης πηγάζει από την απαίτηση ενός μεγάλου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας και του τεχνικού κόσμου, ειδικότερα, για νομιμότητα, διαφάνεια, τη μείωση της γραφειοκρατίας και τον ουσιαστικό έλεγχο των κατασκευών. Η απαίτηση αυτή ωρίμασε κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων και προέρχεται από τη συνειδητοποίηση των άμεσων και έμπρακτων περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων που προκαλεί η ανομία, αλλά και από την ανάγκη εκσυγχρονισμού των διαδικασιών τεκμηρίωσης, έκδοσης, διαχείρισης και αρχειοθέτησης των αδειών δόμησης και της Ταυτότητας Κτιρίου, στο πλαίσιο της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και του «Καλλικράτη».
Με τον Νέο Τρόπο Έκδοσης Αδειών που ήδη επεξεργαζόμαστε, στοχεύουμε με ουσιαστικές και ριζικές θα έλεγα αλλαγές, τον πλήρη διαχωρισμό των αρχών αδειοδότησης και των αρχών ελέγχου, την απλοποίηση και επιτάχυνση της διαδικασίας έκδοσης, τη διαφάνεια με τη θεσμοθέτηση της ηλεκτρονικής υποβολής και δημοσίευσης των αδειών δόμησης, την καταγραφή του κτιριακού αποθέματος της χώρας και τον πλήρη έλεγχο της εφαρμογής των αδειών δόμησης κατά τη διάρκεια της υλοποίησής τους. -Αρχή- μέση- τέλος.
Διευρύνουμε και ενισχύουμε την επαγγελματική παρουσία του Αρχιτέκτονα ως επιστήμονα με ρόλο διακριτό από τους υπόλοιπους μελετητές μηχανικούς.
Ολοκληρώνουμε τις διαδικασίες για τα Ρυθμιστικά Σχέδια των μητροπολιτικών περιοχών και των μεγάλων περιφερειακών πόλεων. Όπως γνωρίζετε το θέμα των Ρυθμιστικών Σχεδίων είναι σύνθετο και δεν χρειάζεται να αιτιολογηθεί η ανάγκη επαναπροσέγγισης των επιλογών που είχαν γίνει πριν δεκαετίες. Η σημερινή συγκυρία και οι σύγχρονες επιστημονικές θεωρήσεις επιβάλλουν νέες προσεγγίσεις για «έξυπνες», βιώσιμες και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς πόλεις, με έμφαση στην ήπια κινητικότητα, την πράσινη ανάπτυξη, την ποιότητα της ζωής και το σεβασμό της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Από τα ρυθμιστικά σχέδια των περιφερειακών πόλεων, ολοκληρώθηκε η σύνταξη του Π.Δ. για τα Ιωάννινα και σύντομα – μετά την ενημέρωση και τη διαβούλευση με τις νέες τοπικές αρχές - θα ολοκληρωθεί και το ΠΔ του Βόλου. Συντονίζουμε τις στρατηγικές των δύο Οργανισμών των μητροπολιτικών περιοχών Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Η επικαιροποιημένη πρόταση για το Ρυθμιστικό σχέδιο Θεσσαλονίκης παρουσιάστηκε ήδη στους Δημάρχους και Βουλευτές της περιοχής, ενώ θα γίνει επίσης ανοιχτή παρουσίαση στην πόλη την 21η Μαρτίου 2011. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα παραδοθεί από τον ΟΡΣΑ και η πρόταση για το Ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας.
Ολοκληρώσαμε τις διαδικασίες και απεστάλη αυτές τις μέρες η διακήρυξη στις Βρυξέλλες για την ανάθεση των χωροταξικών μελετών για τις 12 Περιφέρειες της χώρας. Σαφώς η χωροταξία στην παρούσα συγκυρία πρέπει να έχει σημαίνοντα λόγο στην ανάπτυξη του τόπου, και η ριζική αξιολόγηση και αναθεώρηση των χωροταξικών σχεδίων των Περιφερειών θα δημιουργήσουν συνθήκες αναγκαίες για την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας.
Επιδιώκουμε την επαναφορά της αρχιτεκτονικής στο σχεδιασμό του δημόσιου αστικού χώρου. Στη σημερινή δύσκολή οικονομική συγκυρία, η επένδυση στην ποιότητα του δημόσιου χώρου δεν είναι πολυτέλεια, είναι επένδυση στη βελτίωση της ζωής όλων των πολιτών, ιδιαίτερα των λιγότερο προνομιούχων, είναι επένδυση στην κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη. Οι μελέτες ανάπλασης στις τέσσερις κεντρικές πλατείες της Αθήνας Θεάτρου, Αγ. Παντελεήμονα, Αττικής και Αγ. Νικολάου Αχαρνών είναι ώριμες και τα έργα είναι υπό ένταξη για χρηματοδότηση. Θεωρούμε ότι οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί προάγουν την ποιότητα της αρχιτεκτονικής. Ολοκληρώσαμε το διαγωνισμό νέων αρχιτεκτόνων, Αθήνα Χ 4 και στο τέλος του μηνός θα εκθέσουμε όλες τις αρχιτεκτονικές συμμετοχές στο Μουσείο Μπενάκη.
Στοχεύουμε στην ποιοτική αρχιτεκτονική και για την περιφέρεια και τους μικρούς οικισμούς, που αναπτύχθηκαν έως σήμερα στο περιθώριο του σχεδιασμού. Αυτό πρακτικά σημαίνει την αναγνώριση των διακεκριμένων διαχρονικών τοπικών αρχιτεκτονικών παραδόσεων, αλλά και τη διαμόρφωση ενός πλαισίου για την εισαγωγή των αρχών της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής σε αρμονία με την οικοδομική παράδοση και το τοπίο της κάθε περιοχής. Παράλληλα, επιζητούμε την ένταξη νέων κτισμάτων που συγκροτούν εμπεριστατωμένη εναλλακτική αρχιτεκτονική πρόταση μέσα στο πλαίσιο σύγχρονων αρχιτεκτονικών αναζητήσεων.
Αναγνωρίζοντας τα παραπάνω ζητήματα, δρομολογούμε ένα ευρύ πρόγραμμα μελετών – το οποίο θα απασχολήσει εκατοντάδες αρχιτέκτονες-μελετητές- για την κατάρτιση, εξειδικευμένων ανά περιοχή, πλαισίων δόμησης και βασικών αρχών μορφολογίας, που θα αφορά κατά κύριο λόγο στην κυρίαρχη χρήση της κατοικίας. Στοχεύουμε σε έναν χρόνο να έχουν ολοκληρωθεί οι προτάσεις των μελετητών και στη συνέχεια να προχωρήσουμε στην θεσμοθέτηση των σχετικών Προεδρικών Διαταγμάτων για τις εντός και εκτός οικισμών περιοχές σε όλους τους δήμους της χώρας εκτός από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Αυτό το φιλόδοξο πρόγραμμα θα διασφαλίσει μια ποιότητα σχεδιασμού που θα αναδεικνύει τις ξεχωριστές αρχιτεκτονικές παραδόσεις της κάθε περιοχής, συνδυάζοντας την ένταξη της νέας Αρχιτεκτονικής.
Μετά από 35 χρόνια εφαρμογής των ειδικών πλαισίων δόμησης σε παραδοσιακούς οικισμούς, το ισοζύγιο μπορεί αν θεωρείται θετικό, ειδικότερα για τις περιοχές όπου εφαρμόζονται εξειδικευμένα, ανά περιοχή, διατάγματα που ακολουθούν την σύγχρονη διευρυμένη έννοια της διατήρησης όλων των εκφάνσεων της τοπικής αρχιτεκτονικής. Η εμπειρία των νησιών του Αιγαίου, όπου εκπονήσαμε τέτοια εξειδικευμένα πλαίσια την περίοδο 2000-2003, αποδεικνύει ότι το σύστημα λειτούργησε θετικά, διότι διέσωσε, σε σημαντικό βαθμό, την αισθητική των οικιστικών συνόλων, αλλά και λειτούργησε παιδευτικά για τους κατοίκους των νησιών μας. Για ποιο λόγο λοιπόν να περιοριστούμε στους παραδοσιακούς οικισμούς; Για ποιο λόγο να μη θέσουμε πλαίσια και για τους νεώτερους παράκτιους οικισμούς και τις περιαστικές ζώνες; Γιατί να μην αναζητήσουμε πρότυπα και στις τοπικές εκφάνσεις της αγροτικής αρχιτεκτονικής της υπαίθρου που μέχρι σήμερα έχει μελετηθεί λίγο;
Νομίζω επίσης πως είναι κοινά αποδεκτό ότι, μετά από σχεδόν τριάντα (30) χρόνια λειτουργίας, έχουν ολοκληρώσει έναν κύκλο ζωής οι Ε.Π.Α.Ε Η διαμόρφωση των ειδικών πλαισίων δόμησης θα μπορούσε να οδηγήσει στην υπέρβαση των επιστημονικών διαφωνιών μεταξύ μελετητών και επιτροπής. Ο στόχος είναι να περιοριστούν οι αρμοδιότητες των επιτροπών αρχιτεκτονικού ελέγχου: αφενός να εξασφαλίσουν την σωστή εφαρμογή των σχεδιαστικών αρχών σε λύσεις και προτάσεις που δεν φιλοδοξούν να πραγματοποιήσουν υπερβάσεις και να βοηθήσουν τους μελετητές να κατανοήσουν και να ενσωματώνονται αυτές οι αρχές στις ιδιαιτερότητες της κάθε μελέτης και αφ' ετέρου να αξιολογείται η σωστή ένταξη λύσεων που αποκλίνουν και διαφοροποιούνται με θετικό τρόπο από το ειδικό πλαίσιο επιβραβεύοντας την αρχιτεκτονική δημιουργικότητα και φαντασία του σήμερα, χωρίς εκεντρισμούς.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Σε όλες αυτές τις πρωτοβουλίες, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής επιδιώκει τη συνεργασία με τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων ώστε να δημιουργήσουμε ένα πεδίο διαβούλευσης για τα μεγάλα ζητήματα που αφορούν σήμερα στην παραγωγή δομημένου χώρου.
Είναι αλήθεια ότι η χώρα μας βιώνει μια πρωτοφανή οικονομική κρίση. Oι αρχιτέκτονες, εντούτοις, μπορούμε να έχουμε πρωταγωνιστικό ρόλο. Έχουμε τη γνώση, τη δημιουργικότητα και – βεβαίως - το ενδιαφέρον να οδηγήσουμε την προσπάθεια για βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος μέσα από καινοτόμες λύσεις.
Σήμερα το επάγγελμα του αρχιτέκτονα καλείται να προσαρμοστεί σε ένα νέο τοπίο με μεταβολές στον τρόπο παραγωγής και σχεδιασμού του δομημένου χώρου. Η αρχιτεκτονική εξελίσσεται σε ένα πολύπλοκο και αρκετά δύσκολο επάγγελμα όπου η συνθετική επεξεργασία καλείται να διαχειρισθεί το ολοένα αυξανόμενο πλήθος πληροφοριών, παραμέτρων και δεδομένων από ένα ευρύ περιβάλλον ειδικοτήτων. Καινούργια ζητήματα, όπως η ανάγκη ευρείας υιοθέτησης των αρχών της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και της προστασίας του τοπίου εισάγονται στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.
Πιστεύω ότι ο ΣΑΔΑΣ θα επιτελέσει το ρόλο του και θα συμμετέχει γόνιμα στο κάλεσμα της εποχής ώστε να αφήσουμε πίσω ένα παρελθόν ανορθολογικών μοντέλων ανάπτυξης. Πιστεύω ότι οι Έλληνες Αρχιτέκτονες θα είναι πολύτιμοι αρωγοί στο έργο που έχουμε αναλάβει. Είμαστε ανοιχτοί στις προτάσεις σας και στον εποικοδομητικό διάλογο ώστε να ξεπεραστούν αγκυλώσεις που μας έχει κληροδοτήσει το παρελθόν. Είμαι αισιόδοξος και βασίζεται η αισιοδοξία μου στη μέχρι σήμερα συνεργασία με τον σύλλογό σας.
Σας ευχαριστώ και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες σας.
| |
|
|
 |
 |
|
|
|
